شل ¹ /şil: ن ، ئان:[ ئینگـ : liquid , fluid]
| نەشوناس | شوناس | |||
| تاک | كۆ | تاک | كۆ | |
| شێوەزاری كرمانجی باكوور | شلەک | شلان | شلەکە | شلەکان |
| شێوەزاری كرمانجی ناوەند | شلەیەک | شلان | شلەکە | شلەکان |
| شێوەزاری هەورامی | شلێوە | شلێ ، شلن | شلێ | شلەکێ |
.
| بەراووردی باڵا | بەراوردی باڵاترین | |
| شێوەزاری كرمانجی باكوور | شلتر | شلترین |
| شێوەزاری كرمانجی ناوەند | شلتر | شلترین |
| شێوەزاری هەورامی | شلتەر | شلتەرین |
1 – ئاڤەکی _ ئاڤی، ئاوەکی، ئاودار، ئاووکی، بەئاو،، شلگاز >< پەیت، ڕەق.
2 – شەل، لەنگ، بێهێز.
شلاتی/şilatî: نتـ:[ شل+ ئاتی] تەڕاتی، تەڕایی.
شلاندن/şilandin: کتپ:[ شل+ ئاندن] قەلاندن، قراندن.[ ئینگـ : liquidation]
شلاو/şilaw: ئان:[ شل+ ئاو] شلە.
شل ئەرە بییەی/şil ere bîyey: کتن:[ هـ][ شل+ ئەرە+ بییەی] گۆڕان بەرەو شلی : شل بوونەوە.
شل ئەوە بییەی/şil ewe bîyey: کتن:[ هـ][ شل+ ئەوە+ بییەی] شلبوونەوە، شلۆبییەی( هـ).
شل ئەوە کریای/şil ewe kiryay: کتن:[ هـ] [ شل+ ئەوە+ کریای] شل کرانەوە، شلەوەکران، شلۆکریای( هـ).
شل ئەوە کەردەی/şilewe kerdey: کتن:[ هـ] [ شل+ ئەوە+ کەردەی ] شل کردنەوە.
شلە/şile: نتـ:[ شل+ ئە] توواوە.[ ئینگـ : fluid]
شلەپێوەر/şile pêwer: نتـ:[ شلە+ پێوەر] پێوەی شل بوونەوە ؛ ئامێری پێوانی شلبوونەوەی بۆیە یان هەر ماددەیەکی تری شل.[ ئینگـ : fluidimeter]
شلەمەنی/şilemenî: نچ:[ شل+ ئەمەنی]
:: خواردنەوەی جۆرێک لە شلەمەنی لەكاتی وەرزشكردندا هۆكارە بۆ زیادبوونی كێش.{ وێستگە}
شلەمەنی ساردکەرەوە/şileyemenî sardkerewe: نچ:[ شلەمەنی+ ساردکەرەوە]
:: بەکارهێنانی دوانەئۆکسیدی کاربۆن وەک شلەمەنی ساردکەرەوە.{ }
شلەو بوو/şileyew bû: ئانفا: [ شل+ ئەو+ بوو( بوون)] [ ئینگـ : liquescent] .
شل بە شل دەرهێنان/şil be şil derhênan: کتن:[ شل+ بە+ شل+ دەرهێنان] ڕێگەیەکە پێک هێنێک یان زۆرتری لە تێکەڵە شلێک یێ جیا دەکرێتەوە بە توانەوەی ئەو تێکەڵە لە شلەیەکدا کە پێکهێنەرەکەی تێدا نەتوێتەوە.[ ئینگـ : liquid extraction]{ جەمال عەبدول، ل، 258، فەرهەنگی کیمیا}.
شل بوون/şil bûn: کتن:[ شل+ بوون] شل بی یەی( هـ) .
شل بوونەوە/şil bûnewe: کتن: [ شل+ بوونەوە] شل ئەوە بییەی( هـ)، شل بیییەیۆ ( هـ). [ ئینگـ : liquescence] .
شل پیڤ/şil pîv: نتـ:[ کباک] [ ئینگـ : liquid measure]
شلسازی/şilsazî: نچ:[ کیمیـ][ شل+ سازی] شێوازێکە لە هەندێ کردەی پیشەسازیدا بەکاردێت، کە پارچۆڵکە ڕەقەکان لە تەووژمەگازێکدا هەڵدەواسرێت و وا ڕەفتاریان لەگەڵ دەکرێت، کە لە دۆخی شلدان، شلسازی بۆ گواستنەوەی هاڕدراوە بە سوودە، وەک خاکەخەڵووز، چینەگیرساوەکان کە پارچۆڵکە ڕەقەکان تێیدا لە تەوژمێکی بەرزەوەبوودا هەڵواسراون و لە کیمیای پیشەسازیدا بەکارێت، بەتایبەتی لەو کارلێکانەدا کە کارای یاریدەدەری تێدابەکاردەهێندرێت، کە توزە هاندەرەکە ڕووبەرێکی فراوانی هەیە و لەو فڕنەدا بەکاردێت، لە لە سووتانی خەڵووز، لە جینێکی هەژیوی لم یان خۆڵەمێشدا کە هەوای پێدا دەچێتە ژوورەوە، چینەکە، وەک شلێک ڕەفتاردەکات و دەبێتەهۆی نزمکردنەوەی پلەی گەرمیی سووتان، بەجۆرێک بەرهەمی ئۆکسیدە پیسکراوەکانی نایترۆجین کەم دەکاتەوە بەقسڵ کردنە چینەوە، لەگەڵ سووتەمەنیدا، دەرپەڕێنی دوانۆکسیدی گۆگرد کەم دەکات[ ئینگـ: Fluidization]{ جەمال عەبدول، ل ٤٢٩، ئنیسایکلۆپێدیای کیمیا}
شلکەرە/şilkere: ئان:[ ئینگـ: liquifaction]{ جەمال عەبدول، ل، ٣٥٥ شەوکار }
شل کەردەی/şil kerdey: کتن:[ هـ] شل کردن.
شل کەردەیۆ/şil kerdeyo: کتن:[ هـ] شل کردنەوە.
شلکراوە/şilkirawe : ئانفا:[ شل+ کراوە] شلەوەبوو.[ ئینگـ: liquefied]
شلکردەوە/şil kirdewe: کتپ:[ شل+ کردەوە( کردن)] شل بووەوە.[ ئینگـ: liquefy]
شلکردن/şil kirdin: کتپ:[ شل+ کردن] لەدوودان، بەدەمەوەدان، قەلاندن، قرکرن.[ ئینگـ: liquidating]
شلکردنەوە/şil kirdinewe: کتپ:[ شل+ کردنەوە] توواندنەوەی ماددەی ڕەقە زۆرووردەکان بەهۆی تەزووی بەرزەوە یان گۆڕینە لەباری گاز یان باری رەقی یەوە بۆ باری شلی.[ ئینگـ: liquefaction، Fluidization]
شلکردنەوەی گازەکان/şil kirdinewey gazekan: نتـ:[ شلکردنەوە+ ی+ گازەکان][ ئینگـ: liquefaction of gases]
شلکرن/şil kirin: کتپ:[ کباک][ شل+ کرن] بوهوژتن، بوستن.[ ئینگـ: liquefaction]
شل کریای/şil kiryay: کتن:[ هـ] شل کران.
شل کریایۆ/şil kiryayo: کتن:[ هـ] شل کرانەوە.
شل کەردەی/şil kerdey: کتن:[ هـ] شل کردن.
شلگاز/şilgaz: ئان:[ ئینگـ: liquid , fluid]
شلگاز پێکهاتن/şil pêkhatin: نتـ:[ ئینگـ: fluidal structure]
شلگازی/şilgazî: نچ:[ ئینگـ: fluidify]
شل گرتەی/şil girtey: کتن:[ هـ] شلگرتن : پێچەوانەی توند گرتن.
شل گیر/şil gîr: کتن:[ هـ] شل گیر.
شل گیری/şil gîrî: کتن:[ هـ] شل گیری.
شلندە/şilinde: ئان: شایستەی شل بوونەوە.[ ئینگـ: liquefiable]{ جەمال عەبدول، ل، ٣٥٥ شەوکار }
شلێتی/şilêtî: نچ: ئاوەکێتی، داشلان، شلەوەبوو، شلگازێتی.[ ئینگـ: fluidity]
شلی/şilî: نچ:[ ئینگـ: liquid ,fluid]
شلی دەکاتەوە/şilî dekatewe: نچ:[ ئینگـ: fluidity]
شلی کردەوە/şilî kirdewe: نچ:[ ئینگـ: fluidize]
شلیتی/şilîtî: ن:[ کباک] روهنی، نەرمی.[ ئینگـ: fluidity]
| گوڵبژێرێک لە جۆرەکانی شلە |
شلەی ئاوبەنگ/şiley awbeng: نتـ:[ شلەی+ ئاوبەنگ] ئاوی ئاوبەنگ.[ ئینگـ: Ascltic fluid]
شلەی بلووری/şiley bilûrî: نتـ:[ شلەی+ بلووری] ماددەیەکی ئەندامی یە بریتییە لە دۆخێکی تری ماددە، دەکەوێتە نێوانی دۆخی ڕەق و دۆخی شلەوە، ماددەیەکی لینجی و لووڵەیی یە، لەمەدا لە شلە دەچێت و لەپەرتکردنەوەی ڕووناکیدا لە بلوور دەچێت باشترین نموونەش بۆ ئەم جۆرە ماددەیە ئەستەری کۆلیسررۆلە. [ ئینگـ: liquid crystal, ctysta liquid]
شلەی بۆردۆ/şiley bordo: نتـ:[ شلەی+ بۆردۆ] تێکەڵاوی بۆردۆ بریتییە لە قسڵ و گۆگرداتی مس( کوپەر سولفەیت) دەرمانێکە دژی نەخۆشی ڕووەک بەکاردێت.[ ئینگـ: Bordeaux – mixture]
شلەی پاککەرەوەی ناودەم/şiley kakkerewey nawdem: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی پرۆتینی جومگە/şiley pirotînî cumge: نتـ:[ شلەی+ پرۆتین+ ی+ جومگە] ئەو شلە پرۆتینی یە لینجەیە کە لە جومگەی ئەژنۆدا هەیە. [ ئینگـ : synovial cystal]
شلەی پۆڵی/şiley poľî: نتـ:[ شلەی+ پۆڵی] شلەی جەمسەریی. [ ئینگـ : ]
شلەی توواوە/şiley tuwawe: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی جاڵجاڵۆکەیی/şiley caľcaľokeyî: نتـ:[ شلەی+ جاڵجاڵۆکە+ یی] شلەیەکە لەناو پەردەکانی دەوری مێشکدا هەیە.[ ئینگـ : Archnoid Fluid]
شلەی جومگەیی/şiley cumgeyî: نتـ: بریتییە لە شلەیەکی ڕوون، جووڵەی جومگەکان ئاسان دەکات. [ ئینگـ : Synovial fluid]
شلەی چاو/şiley çaw: نتـ:[ شلەی+ چاو] ئاوی چاو، ئاوی بینایی. [ ئینگـ : Aqueous – humor]
شلەی خوێن/şiley xiwên: نتـ:[ شلەی+ خوێن] زەرداوی خوێن، زینچکاو. [ ئینگـ : Blood plasma]
شلەی دەموچاو/şiley demûçaw : نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی زەرداو/şiley zerdaw: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی زوو بەهەڵم بوو/şiley zû be heľim bû: نتـ:[ شلەی+ زوو+ بەهەڵم بوو] شلەی سووک، شلەی پەرشەوەبوو. [ ئینگـ : Volatile liquid]
شلەی سکاراپس/şiley sikarapis: نتـ:[ شلەی+ سکاراپس] لیمفی ناوەوە، ماوەلەرزە، شلەیەکە لەناو ئێسکی ناوەوەی گوێچکەدا هەیە. [ ئینگـ : Scarapss liquor, Endolymph, Aqua Labyrinthe]
شلەی شانەکان/şiley şanekan: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی شووشەیی چاو/şiley şûşeyî çaw: نتـ:[ شلەی+ شووشەیی+ چاو] شلەی شووسەیی، شووشاو. [ ئینگـ : Aqueous – humor]
شلەی کرم/şiley kirim: نتـ: .[ ئینگـ : soup]
شلەی کۆلین/şiley kolîn: نتـ:.[ ئینگـ : ]
شلەی گەرمی/şiley germî: نتـ:[ شلەی+ گەرمی] ئەو شلەیەی کە ناوەندێکی باشي بۆ گواستنەوەی گەرمی. [ ئینگـ : Dow therm]
شلەی قەڵاچۆکردن/şiley qeľačokirdin: نتـ:[ شلەی+ قەڵاچۆکردن] دەرمانی یان تێکەڵاوەی قەڵاچۆکردنی مێش و مەگەز[ ئینگـ : Insecticide wash]
شلەی لەش/şiley leş: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی لینج/şiley lînc: نتـ:[ شلەی+ لینج] . [ ئینگـ : Mucusfluid]
شلەی مێشک/şiley mêşik: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی مێشکی مەغزیی/şiley mêşikî meẍizî: نتـ:[ شلەی+ خوێن] . [ ئینگـ : Cerebrospinal]
شلەی میز/şiley mîz: نتـ: .[ ئینگـ : ]
شلەی نایترۆجین/şiley nayitrocîn: نتـ:[ شلەی+ نایترۆجین]
شلەی نێر/şiley nêr: نتـ:[ شلەی+ نێر] ئاوی پیاو، پامیزە، تۆم _ تۆماو، شاوەت : شلەیەکی لینجە سپێرمەکان و دەردراوی پرۆستاتە و لووی کۆپەری تێیدایە. [ ئینگـ : Seminal fluid , Spermatic fluid]
شلەی نێو منداڵدان/şiley nêw mindaľdan: نتـ:[ شلە+ ی+ نێو+ منداڵدان] [ ئینگـ : Amniotic fluid ]
شلەی هەرسکەر/şileu herisker: نتـ:[ شلەی+ هەرسکەر] . [ ئینگـ : Digestiv fluid]
شلەی هیلیۆم/şiley hîlyom: نتـ: .[ ئینگـ : ]
ئۆکسجینی شل/oksicînî şil: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : liquid oxygen]
بەشلکردنەوە و جیاکردنەوە/be şilkirdinewe û ciyakirdinewe: کتپ:[ بەشلکردنەوە+ و+ جیاکردنەوە] [ ئینگـ : liquifacient = liquifactive]
بڕی شلەمەنی/biřî şilemenî: نچ:[ بڕی+ شلەمەنی]
جۆری شلەمەنی/corî şilemenî: نچ:[ جۆری+ شلەمەنی]
دۆخی شلێتی/doxî şilêtî: نچ: شلگازێتی، ئاوەکێتی. [ ئینگـ : liquid phase]
سووتەمەنی شل/sûtemenî şil: نتـ:[ کیمیـ] بۆ بزوێنی مووشەکی.[ ئینگـ : liquid propellant]
ڕێژەی شلەمەنی/řêjey şilemenî: نچ:[ ڕێژەی+ شلەمەنی]
شێوەی شلەمەنی/şêwey şilemenî: نچ:[ شێوەی+ شلەمەنی]
مێكانیكی شلەمەنی/Mêkanîkî şilemenî: نتـ:[ میکانیکی+ شلەمەنی] ئامرازێکە بەکاردێت بۆ زانینی مێکانیکی شلەمەنی وەک نەوت و ئاو.[ ئینگـ : mechanics fluid ] .
هاوسەنگی شلەمەنی/hawsengî şilemenî: نچ:[ بڕی+ شلەمەنی]
ب شلی/bi şilî: ئانتـ:[ کیمیـ][ کباک][ ئینگـ : fluidly]
پیشەسازی شیری شل/pîşesazî şîrî şil: نتـ:[ ئینگـ : liquid milk industry]
بلووری شل/bilûrî şil: ئانتـ:[ کیمیـ][ کباک][ ئینگـ : liquid crystals]
ڕادەی شلی/řadey şilî: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : liquidity limit]
زێڕی شل/zêřî şil: نتـ: [ کیمیـ] پێترۆل[ ئینگـ : liquid gold]
ڕۆبوونی شلە/řobûnî şile: نتـ:[ کیمیـ] لێشاوی ماددە توواوەکان. [ ئینگـ : fluid flow]
قیری شل/qîrî şil: نتـ:[ کیمیـ] ئاسفەلت، ئەسفەلت : قیری شلەوەبوو. [ ئینگـ : liquid asphalt]
نیشانەی شلی/nîşaney şillî: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : liquidity index]
هایدرۆجێن شل/haydirocînî şil: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : liquid hydrogen]
هایدرۆکاربۆنە شلەکان/haydirokarbone şilekan: نتـ:[ کیمیـ] [ ئینگـ : liquid hydrocarbons]
هەوای شل/heway şil: نتـ:[ کیمیـ] بایی شل( كباک) هەوا لە باری شلییدا : ئەو هەوایە کە بە هۆی پاڵەپەستۆی زۆربەرزەوە شل کاروەتەوە [ ئینگـ : liquid air]
.
.
___________________
شل ² /şil: ئان:[ مجـ] تەڕ، خاو، سست، فش، گرێو، مەرج، نەرم.
شل ئەرەبییەی/şil erebîyey: کتن:[ هـ] خاوبوونەوە، شل بییەیرە ( هـ)، گۆڕان بەرەو شلی، داهێزران.
شلە/şile: ن: جوورە پارچەیەکی سووری تەنکی شاشە ژنان دەیکەنە پۆشاک.
شلەپەتە/şile pete: نتـ:[ شلە+ پەتە] شەحتۆ، شەتحۆ، خاو و سست، شۆڵ و بێکارە، خووێڕی
شلەشاری/şile şarî: ئانتـ: شارستانی خاو و خلیچک.
شلەوەبوو/şil: ئانفا: شڵەوەبوون.
شل شل/şil şil: ئانتـ: خاوخاو، نەرم نەرم.
شلەشلە/şileşil: ئانتـ: خاوەخاو، نەرمەنەرم.
شلەوبوون/şilewbûn: کتپ:[ شل+ ئەو+ بوون] شل بوونەوە، سست بوون.
شل بوو/şil bû: ف:
:: دەستم بوو . هێزی تێدا نەما.
شل بوون/şil bûn: ف: سست بوون.
شل بوونەوە/şil bûnewe: کتن: خاوىوونەوە، سست بوونەوە.
شلکە/şilke: ن: گۆشتی نەرم و شلی ئەندام.
شلکەی ڕان/şilkey řan: نتـ:[ شلکەی+ ڕان] نەرمەی ڕان.
شل کردن/şil kirdin: کتپ:[ شل+ کردن] سست کردن، لەق بوون : بێ هێزبوونی ئەندام و لەش.
شل و خاو/šil û xaw: نتـ:[ شل+ و+ خاو] دژی توند و تۆڵ.
شل و شەل/şil û şel: ئانتـ: شل و شەهت.
شل و شەهت/şil û şehit: ئانتـ: شل و شەل.
شل و شەل کرن/şil û şekl kirin: کتپ:[ کباک] تەڕکردن.
شل و شەوێل/şil û ş ewêl: نتـ:[ هـ] شل و شەویق.
شل و شۆڵ/şil û şol : نتـ:[ هـ][ شل+ و+ شۆڵ] گێج، ژیپاڵ، شەحتو، شل و شێواو، پیس و چڵکن، شپ و شۆڕ، سپڕێو، واژی گورج و گۆڵ.
شل و شووار/şil û ş uwar: نتـ:[ شل+ و+ شووار] شل و شۆل، شل و شێواگ.
شل و شێواو/şil û şêwaw: نتـ:[ شل+ و+ شێواو] شل و شۆڵ، مرۆڤی شەپ و شۆ ڕ و شان و مل داچەقاو.
شل و شێویاگ/şil û ş êwyag: نتـ:[ شل+ و+ شێویاگ] شل و شۆل، شل و شووار.
شل و کوت/şil û kut: نتـ:[ شل+ و+ کوت] لێدان، ماندووبوون.
شل و مل/şil û mil: نتـ:[ شل+ و+ مل] نەرم و شل.
شل و وول/şil û wul : نتـ:[ شل+ و+ وول] شل و مل، سست، خاو.
.
.
.
.