هاتن/hatin: کتن: ئامای( هـ)، ئامایه‌نه : amayene( کباک ، زا) : لەشوێنێکه‌وه‌ خۆگه‌یاندنانه‌ جێگایه‌کی دیکه‌.

  لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە. ل. 91
 گۆکردنی بە کوردی زمانی ئاڤێستایی   واتای بە ئینگلیزی
ئەوو uua  

come 
 

ئاس sA
گەم mag
 شێوەزارەکانی زمانی کوردی
کرمانجی لەکی پەهلەوی  لوڕی بەختیاری  گۆڕانی
باکوور ناوەند باشوور  زازاکی  هەورامی
هاتن  هاتن  هاتن هاتن هامتن امام/ ئەمام ویدن / ڤیدەن ئامایه‌نه ئامای
 ڤاڤێرکردنی چاوگی هاتن لەگەڵ جێناو دا
 کەسی یەکەم   کەسی دووەم   کەسی سێیەم 
تاک  کۆ تاک کۆ تاک کۆ
 ڕابردووی دوور کولابووم هاتبووین هاتبوویت هاتبووتان هاتبوو هاتىوون
 ڕابردووی نزیک کولام هاتمان هاتی ، هاتیت هاتتان هات هاتن
 بەردەوام دەکولام  دەهاتین دەهاتیت دەهاتن دەهات دەهاتن
 ڕانەبردوو دێم دێین دێیت دێن دێ دێن
 مەرج بکولامایە بهاتمانایە بهاتیتایە  بهاتتانایە بهاتبایە بهاتبانایە
 داخواز / پرسیار بکولێم بێین بێیت بێن بێ بێن
 هاتگ ، هاتوو

{

هاتن بە دەسی خۆم نەبوو، هێنایانم
دەرچوونەدەریش چۆن و کەیە ؟ نازانم
سەد خۆزگە نەهاتبام، نەچووبام، نەببام
لەم گێرە و کێشەدا ڕەحەت با گیانم

}{ خەیام، هەژار : ڤەژین}

نەرێکردن   کەسی یەکەم  کەسی دووەم  کەسی سێیەم 
تاک کۆ تاک کۆ تاک کۆ
 مەرجی  نەهاتمایە نەهاتمانایە نەهاتیتایە نەهاتتانایە   نەهاتبایە نەهاتنایە
 داخوازی ، پرسیار نەیەم نەیەین نەیەی نەیەن نەێ نەیەن

بێن/bên: ف: بەیان( هـ). 

هاتوو/hatû: ف:[ هات+ ئوو] هاتگ، هاتیار.

هاتوون/hatûn: ف:[هاتن بۆ گەلێ ] ئامێنێ ( هـ) : هاتن بۆ گەلە.{ گیو، ل، 903}

هاتوچۆ/hatûço: نتـ:[هات+ و+ چۆ] ئاموشۆ( هـ)، هاموشۆ، ئالموشۆ ( کباک، زا)، ئاماولوای، کەینوبەین، بینەوببەستە، دەردەسەری، هاتوچوو.

 

 تێبینی
 ئەم وشە ڵێکدراوانەی( هاتن+ ئە+… ) لە ڕێزمانی کوردییدا کردەی بەرکار دەبێنن.

هاتنەئاست/hatine ast: كتن:[ هاتن+ ئە+ ئاست] ئامای ڕیک( هـ)، هاتنەڕێک.

هاتنەبا/hatineba: كتن:[ هاتن+ ئە+ با]

هاتنەبار/hatinebar: كتن:[ هاتن+ ئە+ بار] هاتنەڕێگە.

هاتنەبەر/hatineber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر

1 . ئامای وەر _ ئاماینەوەر، ئامای بەر( هـ) : بەرگرتن، هاتنەپێش.  

2 . وەبەرهاتن، بەکەڵبوون.   

هاتنەبەرامبەر/hatine beramber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەرامبەرئامای وەرانوەر، ئامای وەراوەر.

هاتنەبەرانی مەڕ/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەران+ ی+ مەڕ] ئامایۆبەران.

هاتنەبەربار/hatine berbar: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر+ بارئامای وەروباری

هاتنەبەرپلار/hatine berpilar: كتن:[ هاتن+ ئە+ + پلارئامای وەروپلاری 

هاتنەبەرچاو/hatine berçaw: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر+ چاوئامای وەروچەما( هـ) هاتنەپێشچاو.

هاتنەبەردەست/hatine berdest: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر+ دەستئامای وەرودەسی( هـ)، هاتنەپێش دەست.

هاتنەبەردەم/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەردەم] ئامای وەرودەمی( هـ)، هاتنەپێشدەم.

هاتنەبەرڕێ/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر+ ڕێ] ئامای وەروڕێ( هـ)، هاتنەپێشڕێ.

هاتنەبەرکار/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەرئامای وەروکاری

هاتنەبەرمامەڵە/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەرئامای وەرومامەڵەی.

هاتنەبەرهەڵمەت/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر+ هەڵمەت] ئامای وەرومامیزی.

هاتنەبەرنوێژ/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەرئامای وەرونمێنە

هاتنەبەرهەم/hatine ber: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەرهەم] ئاماینەبەر.

هاتن بەڕوودا/hatine be: كتن:[ هاتن+ ئە+ بەر] ئامای ڕووەرە، کەوتن بەدەما.    

هاتنەبوون/hatinebûn: كتن:[ هاتن+ ئە+ بوون] بەدیهاتن، ڕێکی، ڕاستی، ڕێکوپێکی بناغەی چشت.

هاتنەبیر/hatinepa: كتن:[ هاتن+ ئە+ بیر] ئامای نەویر _ ئامای ویر( هـ).  

هاتنەپا/hatinepa: كتن:[ هاتن+ ئە+ پا] بەپابوون( بۆ سەگ وپشیلە).

هاتنەپێ/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ پێ] ئامای پا( هـ)، هاتنەگەردن، بەسەردشکانەوە. 

هاتنەپێشەوە/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ پێ] ئامای وەرۆ.

هاتنەتەگە/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ تەگە] ئامایۆتگە( هـ)، سابرین گرتن.

هاتنەجووڵە/hatine: كتن:[ هاتن+ ئە+ جووڵە] ئامایۆتەلی( هـ)، هاتنەتەکاندن.

هاتنەجیزەجیز/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ پێ] ئامایۆجیزی.

هاتنەپێشەوە/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ پێ]

هاتنەچنگ/hatine: كتن:[ هاتن+ ئە+ چنگ] ئامای چنگ( هـ)، هاتنەدەست.

هاتنەخارشت/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ خارشت] ئامای خارش( هـ)، هاتنەخوراندن.

هاتنەخەو/hatinepê: كتن:[ هاتن+ ئە+ خەو] ئاماینەوەرم( هـ).  

هاتنەخەیاڵ/hatinex: كتن:[ هاتن+ ئە+ خەیاڵ] ئامای خیاڵ( هـ)، ئاماینەخیاڵ.

هاتنەخروش/hatinex: كتن:[ هاتن+ ئە+ خروش] ئامای خروش( هـ).

هاتنەخوار/hatinexiwar: كتن:[ هاتن+ ئە+ خوار]

1 . کیژێن، وەربوون، پەیابوون

2 . [ کباک] داهاتن، داچوون، ڤەهاتن، سەرەوژێربوون، داگەزران.  

3 . ئامای رەوار _ ئامای وار، دابەزینی نرخ.

هاتنەخوارەوە/hatinexiwarewe: كتن:[ هاتن+ ئە+ ] ئامای وارۆ، دابەزین.  

هاتنەدەر/hatineder: کتن: [ هاتن+ ئە+ دەر ] ئامای به‌ر( هـ)، ئامای جبەر( هـ)، دەرکەوتن، وەدەرکەوتن، دەرهاتن.

هاتنەدەرەوە/hatinederewe: كتن:[ هاتن+ ئە+ دەر+ ئەوە] ئامای بەرۆ( هـ).

هاتنەدەست/hatinedest: كتن:[ هاتن+ ئە+ دەست] ئامای دەس( هـ).

هاتنەدەستەوە/hatinedestewe: كتن:[ هاتن+ ئە+ ]

هاتنەدەنگ/hatinedest: كتن:[ هاتن+ ئە+ دەنگ] ئامای دەنگ( هـ)، ئامای دەمەرە( هـ) بەدەماهاتن، قسەکردن.

هاتنەدەین/hatinedeyin: كتن:[ هاتن+ ئە+ دین]

هاتنەدواوە/hatinedeyin: كتن:[ هاتن+ ئە+ دواوە] ئامای دماووە ( هـ).

هاتنەدی/hatinedî: كتن:[ هاتن+ ئە+ دی] وەدی هاتن، وەڕاست گەڕان، ئامای دی( هـ).

هاتنەدیتن/hatin: كتپ:[ کباک][ کارابزر][ هاتن+ ئە+ دیتن] بینران.

:: جان و زین هاتنە دیتن.

هاتنەدیل/hatinedîl: كتن:[ هاتن+ ئە+ دیل] هاتنەدین.

هاتنەڕوو/hatine: كتن:[ هاتن+ ئە+ ڕوو] ئامای ڕووە( هـ).

هاتنەڕێ/hatineřê: كتن:[ هاتن+ ئە+ ڕێ] هاتنەبار، ئامای ڕا( هـ).

هاتنەڕێگە/hatineřêge: كتن:[ هاتن+ ئە+ ڕێگە] هاتنەڕێ، هاتنەبار.

هاتنەڕێک/hatine řêk: كتن:[ هاتن+ ئە+ ڕێک] ئامای ڕیک( هـ)، هاتنەئاست.

هاتنەزمان/hatineziman: كتن:[ هاتن+ ئە+ زمان] هاتنەگۆ، ئامای زوان( هـ).

هاتنەزمان بە تووڕەیی/hatineziman betûřeyî: كتن:[ هاتن+ ئە+ زمان] ئامای زوانەوە.

هاتنەژوور/hatinejûr: کتن:[ هاتن+ ئە+ ژوور]

هاتنەژوورەوە/hatinejûrewe: کتن:[ هاتن+ ئە+ ژوور+ ەوە] ئامای چووەر _ ئاماوه‌چووه‌ر ( هـ) چوونه‌ژوور، وه‌ژوورکه‌وتن.

هاتنەژێر/hatinejêř: كتن:[ هاتن+ ئە+ ژێر]

هاتنەژێرەوە/hatinejêrewe: كتن:[ هاتن+ ئە+ ژێرەوە]

هاتنەژێربار/hatinejêřdest: كتن:[ هاتن+ ئە+ ژێر+ بار] ئامای چیر و باری( هـ).

هاتنەژێرچنگ/hatinejêřçinig: كتن:[ هاتن+ ئە+ ژێر+ چنگ] ئامای چیر و چنگی( هـ).

هاتنەژێردەست/hatinejêřdest: كتن:[ هاتن+ ئە+ ژێر+ دەست] خستنەژێردەست.

هاتنەسەر/hatineser: كتن:[ هاتن+ ئە+ سەر]

هاتنەسەرچۆک/hatineserçok: كتن:[ هاتن+ ئە+ سەرچۆک]

هاتنەسەرخۆ/hatineserxo: كتن:[ هاتن+ ئە+ سەرخۆ] بووژانەوە، ووشیاربوونەوە _ هووشیاربوونەوە.

هاتنەسەرشان/hatineserşan: كتن:[ هاتن+ ئە+ شان] ئامای سەروشانەی، تێوەگلان.  

هاتنەسوێ/hatinesiwê: كتن:[ هاتن+ ئە+ سوێ] ئامای چڵ( هـ)، ئامایناوە، داهاتنەوە، تێ هاتنەوە.

هاتنەكردن/hatinekirdin: كتن:[ هاتن+ ئە+ کردن] ئەنجامدان، شیاوی کردن.

هاتنەکۆتایی کار/hatinekotayî kar: كتن:[ هاتن+ ئە+ کۆتایی کار] ئامایۆ تۆسەری.

هاتنەكوشتن/hatine kuştin: كتن:[ هاتن+ ئە+ کوشتن] کوژران.

هاتنەكوڵ/hatinekuľ: كتن:[ هاتن+ ئە+ کوڵ] ئامای کۆڵی، زەرەرکردن.

هاتنەگول/hatinegul: كتن:[ هاتن+ ئە+ گول]

هاتنەگیر/hatine gîr: كتن:[ هاتن+ ئە+ گیر] ئامای گیر، گیرکردن.

هاتنەلا/hatine la: كتن:[ هاتن+ ئە+ لا] ئامای لا ( هـ).

هاتنەمەرز/hatine meriz: كتن:[ هاتن+ ئە+ مەرز] ئامای پەڕ ( هـ)، هاتنەسنوور.

هاتنەمشت/hatine mişit: كتن:[ هاتن+ ئە+ مشت] ئامای مشتە، کەوتنە دەست.

هاتنەناو/hatinenaw: كتن:[ هاتن+ ئە+ ناو] ئامای دلی ( هـ) _  ئاماینە : تێهاتن، تووش بوون.

هاتنەناودەست/hatinenaw dest: كتن:[ هاتنەناو+ دەست] ئاماینە دەس.

هاتنەناودەم/hatinenaw dem: كتن:[ هاتنەناو+ دەم] ئاماینە دەم.

هاتنەناودڵ/hatinenaw diľ: كتن:[ هاتنەناو+ دڵ] ئاماینە دڵ.

هاتنەناومەیدان/hatinenaw meydan: كتن:[ هاتنەناو+ مەیدان] ئاماینە مەیدان.

هاتنەناو مشت/hatinenaw mişit: كتن:[ هاتنەناو+ مشت] ئاماینە مشتە.

هاتنەناوهۆش/hatinenaw hoş: كتن:[ هاتنەناو+ هۆش] ئاماینەهۆش.

هاتنەیاد/hatineyad: كتن:[ هاتن+ ئە+ یاد] ئاماینەیاڎ.

هاتنەیەک/hatin: كتن:[ هاتن+ ئە+ یەک] هاتنەوەیەک.

هاتن بەبەرهەمدا/hatin be berhemda: كتن:[ هاتن+ بە+ بەرهەم+ دا]  ئامای بەرەرە( هـ).

هاتن بە پێشدا/hatin be pêşda: كتن[ هاتن+ بە+ پێشدا] ئامای وەرەرە( هـ)، شکان بەپێشدا.

هاتن بەرەوئێرە/hatin bereûêre: كتن[ هاتن+ بەرەو+ ئێرە] كەوتنە ڕێ بۆ ئێرە.

هاتن بە ڕوودا/hatin be řûda: كتن:[ هاتن+ بە+ڕوو+ دا] ئامای ڕووەرە( هـ)، کەوتن بەدەمدا.     

هاتن بە خودا/hatin be xwda: كتن:[ هاتن+ ئە+ خۆدا]

هاتن بە دەوروبەردا/hatin be dewrûberda: كتن:[ هاتن+ بە+ دەوروبەر+ دا] ئامای لانە.

هاتن بەڕێدا بەرەوخوار/hatin beřêda berewxwar: كتن:[ هاتن+ بە+ ڕێ+ دا+ بەرەو+ خوار] ئامای ڕارە( هـ).

هاتن بەڕێدا بەرەوژوور/hatin beřêda berewjûr: كتن:[ هاتن+ بە+ ڕێ+ دا+ بەرەو+ ژوور] ئامای ڕاوری ( هـ).

هاتن بەلادا/hatin belada: كتن:[ هاتن+ بە+ لادا] ئامای لارە، کەوتن، مردن. 

هاتن بۆ ڕاو/hatin bo řaw: كتن:[ هاتن+ بۆ+ ڕاو] ئامای ڕاوە ( هـ)، لەڕێوەهاتن.

هاتن وچوون/hatin û çûn: کتن:[ هاتن+ و+ چوون] ئامانوشیان( هـ) _ ئاماولووای، ئاموشۆکردن، گەیشنەبەر و ڕۆیشتن، هاتن و ڕۆیشتن. 

هاتنوچوون/hatinûçûn: نتـ:  

:: رێڤه‌به‌رێا هاتن وچوونا پارێزگه‌ها دهوكێ. 

هاتنی با/hatinî ba: كتن:[ هاتن+ ئە+ ] باهاتن، بای ئومایە

هاتوچۆکەر/hatûçoker: نفا:[هاتوچۆ+ کەر( کردن)]

هاتوچۆ کەرڎەی/hatûço kerđey: کتپ:[ هـ] هاتوچۆکردن ( کناو)

هاتوچۆ کەرڎەیەنە/hatûço kerđeyene: کتپ:[ هـ] لەهاتوچۆکردندا( کناو)

هاتوچۆ کردن/hatûço kirdin: کتپ:[ هاتوچۆ+ کردن] ئامان و شیان. 

هاتیار/hatiyar: نتـ:

هاتیكە/hatîke: نتـ:

هاتی هەڤ/hatî hev: کتن:

بەدەستدا هاتن بەرەو خوار/bedestda hatin berewxwar: کتن: ئامای دەسەرە( هـ).

بەدەستدا هاتن بەرەو ژوور/bedestda hatin berewjûr: کتن: ئامای دەسۆری( هـ).

ئاوداهاتن/awdahatin: کتن:[ ئاو+ داهاتن( دا+ هاتن)] ئاما و ئاوو( هـ).

بەپشتاهاتن/be piştahatin: کتن:[ هـ] ئامای دمارە. بەدواداهاتن.

بەپشتاهاتن و کەوتن/be piştahatin û kewtin: کتن: ئامای مازییەرە( هـ).

بەپیرەوە هاتن/bepîrewe hatin: کتن:[ بە+ پیرەوە+ هاتن] ئامای پێوایۆ ( هـ).

بەخەیاڵدا هاتن/bexeyaľdahatin: کتن:[ هـ] ئامای خیاڵۆری، ئامای خیاڵەڕە.

بەدەماهاتن/bedemahatin: کتن: ئامای دەمەنە( هـ)

بەدەمەوە هاتن/bedemewehatin: کتن: ئامای دەمۆ.( هـ)، فریاکەوتن.

بەدەستەوەهاتن/bedestewehatin: کتن: ئامای دەسۆ.( هـ).

بەدڵدا هاتن/bediľda hatin: کتن:[ هـ] ئامای دڵەرە، ئامای دڵۆری.  

بەدواداهاتن/be diwadahatin: کتپ: ئامای شونیەرە.

بەڕێداهاتن/beřêda hatin: کتن:[ بە+ ڕێ+ داهاتن] ئامای ڕانە.

بەسەرداهاتن/bederdahatin: کتن:[ بەسەر+ دا+ هاتن] ئامای ملەرە( هـ)، بەملاهاتن.

بەسەرداهاتنەوە/bederdahatintewe: کتن: ئامایۆسەرەنە( هـ).

بەشوێنداهاتن/beşwên dahatin: کتپ:[ بەشوێنداهاتن] ئامای شونی.

بەلاوەهاتن/belawehatin: کتپ:[ بەلاوە+ هاتن] ئامای لاوە

بەیەکداهاتن/beyekdahatin: کتن:[ بە+ یەک+ داهاتن] ئامای پیوەرە( هـ)، پێکەوەهاتن.

بەبیرداهاتن/bebîrdahatin: کتن:[ هـ] ئامای ویرەرە( هـ).

پێداهاتنەوە/pêdahatinewe: کتن:[ پێداا+ هاتن+ ئەوە] ئامایۆپورە ( هـ).    

پێوەهاتن/pêwehatin: کتن:[ پێوە( پێ+ وە)+ هاتن] ئامای پۆ( هـ).

پیاهاتن/piyahatin: کتن:[ پیا+ هاتن]

پیاهاتن بەرەوخوار/piyahatin berewxwar: کتن:[ پیاهاتن+ بەرەو+ خوار] ئامای پورە( هـ).

پیاهاتن بەرەوژوور/piyahatin berewjûr: کتن:[ پیاهاتن+ بەرەو+ ژوور] ئامای پوری( هـ).

تێهاتن/têhatin: کتن:[ هـ] ئاماینە( هـ)، تووش بوون.

حاڵ لێهاتنی دەروێش/ĥaľ lêhatinî derwêş: کتن: ئامای حاڵ.[ هـ]

داهاتن/dahatin: کتن:[ دا+ هاتن] ئامای رە( هـ).

ڕاهاتن/řahatin: کتن:[ ڕا+ هاتن] ئامای رە( هـ).

لەخوارەوە هاتن/le xiwarewe hatin: کتن:[ هـ] ئامای وارئەنە. 

لەکاتی هاتن بەبەرهەمدا/lekatî hatin beberhemda: شڕ: ئامای بەرەنە( هـ).

لەگەڵداهاتن/legeľdahatin: کتن:[ هـ] ئامای پۆوە( هـ).

لێهاتن/lêhatin: کتن: ئامای چنە( هـ)

.

.

.

.