ئاڕاستە/ařaste: ن:[ پەهلەوی : ئاراستەک ][ ئا+ ڕاست+ ئە]
| نەشوناس | شوناس | |||
| تاک | کۆ | تاک | کۆ | |
| شێوەزاری کرمانجی باکوور | ەک | ان | ەکە | ەکان |
| شێوەزاری کرمانجی ناوەند | ێ ، ێک | ان | ەکە | ەکان |
| شێوەزاری هەورامی | ێوە | ێ ، ن | ێ | ەکێ |
1 – [ فیز][ بیر] ئێكراستی، به‌ره‌و، بەرقەست، ڕەو _ ڕەوت، ڕۆکار، ڕۆگە، ڕووکار، ڕێڕەو، سەمت، سیلە : ئاماده‌یی یان رووی شتێک به‌ره و ده‌وڵه‌تێک یان که‌سێک یاخود شوێنێک کردن.[ ئینگـ : Direction]{ سەلاح سەعدلا، ل، 234}
:: ئاڕاستە‌ی بەرەوپێش.
:: ئاڕاستە‌ی گشتی.
:: بەرەو كام ئاڕاستە دەڕۆین؟
2 – ڕێکخراو ( له‌شکر و سوپا).
3 – رێكوپێکخراو.
4 – لا، ڕوو، ئاست.
:: دژە ئاڕاستە.
5 – فەرمان، کارداری
6 – ناونیشان
7 – به‌ڕێوه‌بڕدن، سه‌ڕپه‌ڕشتی
:: ئاڕاستە گشتیەكان و ماوەكانی دەوڵەتی خیلافەتی عەبباسی.{ ن. ئەیوبی}
| تێبینی |
| هه‌روه‌ک له وشه‌ی( ئاڕا)دا باس کرا چاووگی( ئاراستەن)ی په‌هله‌وی له زمانی کوردییدا بۆته ڕازاندنه‌وه، به‌ڵام ئه‌و( ناوی چاوگەکەی) وه‌کو خۆی لێ به‌جێماوه، که له سلێمانی به‌کارده‌هێندرێت و له گه‌ڵ( بوون، کردن) چاووگێکی تێکه‌ڵی لێدروست کراوه. |
ئاڕاستە‌بوون/ařastebûn: کتن: ڕووتێ بوون، ڕوولێ بوون، به‌رامبه‌ربوون.
ئاڕاستەبڕ/ařastebiř: نفا:[ بیر][ ئاڕاستە+ بڕ( بڕین)][ ئینگـ : vector]
ئاراستەبڕی ژمارەی ئاوێتە/ařastebiřî jimarey awête: نفا:[ بیر][ ئاڕاستەبڕی+ ژمارەی ئاوێتە][ ئینگـ : vector of the complex number ]
ئاڕاستەکانی بەگەرخستنی پیشەیی/ařastekanî begeřxistinî pîşeyî: نتـ: [ ئینگـ : occupational employment trends]
ئاڕاستەکانی گەشەسەندن/ařastekanî geşesendin: نتـ: [ ئینگـ : growtht trends]
ئاڕاستەکەر‌ە/ařastekere: نفا:[ ئاڕاستە+ کەر( کەرڎەی : کردن)+ ئە] ئاڕاستەکەر.
ئاڕاستەکەرڎەی/ařaste kerđey: كتپ:[ ئاڕاستە+ کەرڎەی] ئاڕاستەکردن.
ئاڕاستەکەرڎەیەنە/ařaste kerđeyene: كتپ:[ ئاڕاستە+ کەرڎەی+ ئەنە] لە ئاڕاستەکردندا.
ئاڕاستەکریا/ařastekirya: نفا:[ هـ][ ئاڕاستە+ کریا] ئاڕاستەکریێ : ئاڕاستەکراو.
ئاڕاستەکریای/ařastekiryay: کتپ:[ هـ] ئاڕاستەکران.
ئاڕاستەکریایەنە/ařastekiryayene: ئاکتـ:[ هـ] لە ئاڕاستەکراندا.
ئاراستەکراو/ařastekiraw: نتـ:[ فیز][ بیر] جێکه‌وت : به‌ره‌و شوێنێك رووتێ کراو. وه‌ک ئه‌نتێنی ته‌له‌فیزیۆن.
ئاڕاستەکردن/ařastekirdin: کتپ:
1 – به‌ره‌وکردن، رووتێکردن، ڕوولێکردن
:: ماموه‌ستا پرسیارێکی ئاراستە کردم.
:: بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد خه‌باتی خۆی ئاراستەی داگیرکه‌رانی کردووه.
:: تیری ئاراستە کرد.
:: ئاڕاستەدەکات :c دەئارێزێت.
2 – رێ نیشاندان، رێبه‌ری کردنی کارێک، که‌سێک
:: پارت ئه‌ندامه‌کانی خۆی به ئامۆزگاری پێشکه‌وتووانه، ئاڕاستە کرد .
3 – تیله و توانج تێگرتن، به‌ند و باو بۆ هه‌ڵبه‌ستن.
:: تاوانێکی ئاراستەکردم.
| تێبینی |
| به‌داخه‌وه له زمانی کوردی نوێدا گه‌ڵێک ئامرازی چاووگ وون بووه و کرداری یاریده‌ده‌ری (کردن) هاتووه‌ته جێگای. |
ئاڕاستە‌ی/ařastey: نچ:[ فیز] ڕووکاری.
ئاڕاستە‌یه‌تی/ařasteyetî: ئاکتـ:[ فیز][ ئاڕاستە+ یه‌تی] ڕێڕەوێتی.[ ئینگـ : directionality]
ئاڕاستە‌ی بڵاوبوونه‌وه/ařastey biľawbûnewe: نتـ:[ فیز] بە تایبەت لە شەپۆڵی ئێلێکترۆماگنێتیک. [ ئینگـ: Direction of propagation].
ئاڕاستە‌ی جه‌مسه‌رگریی/ařastey cemsergerî: نتـ:[ فیز][ ئینگـ: Direction of polarization].
ئاراستەی کرد/arastey kird: ف:
| زاراوەی ئاڕاستە بە واتای جیاواز دا |
ئابووری ئاڕاسته‌کراو/abûrî ařastekiraw: نتـ:[ ئاب][ ئابووری+ ئاڕاستەکراو] خۆ هه‌ڵقوڕتانی میری له کاروباری ئابووری به دانانی پرۆژه‌ی گشتی.
به‌ئاڕاستە/beařaste: ئان:[ فیز] ئاڕستە‌دار.[ ئینگـ : directional]
به‌ئاڕاستە‌ی/beařastey: ئاکتـ:[ فیز] به‌ڕێڕەوی.
به‌ئاڕاستە‌ی با/beařastey ba: ئاکتـ:[ وەرزش] [ ئینگـ : windward]
به‌ئاڕاستە‌ی پانی/be ařastey panî: ئاکتـ:[ فیز][ ئینگـ : width wise]
به‌ئاڕاستە‌ی ڕۆژئاوا/be ařastey řojawa: ئاكتـ:[ فیز][ ئینگـ : westing]
پێکنەری ئاڕاستەبڕ/pêknerî ařastebiř: نتـ: [ ئینگـ : component]
دەنگ وەرگرەی ئاڕاستەدار/deng wergirey ařastedar: نتـ:[ فیز][ ئینگـ : directional microphone]
سێگۆشەی ئاڕاستە بڕەکان/sêgoşey ařastebiřkan: ئان:[ فیز] ئاڕستە‌دار.[ ئینگـ : vector triangle]
شەش ئاڕاستە/şeş ařaste: نتـ:[ فیز] هەر شەش بەر (پاش، پێش، چەپ، ڕاست، ژێر، ژوور )[ ئینگـ : the six directional ]
کۆکردنەوەی ئاڕاستە بڕەکان/kokordinewey ařastebiřkan: ئان:[ فیز] ئاڕستە‌دار.[ ئینگـ : vector addition]
لێدانی ئاڕاستە بڕەکان/lêdanî ařastebiřkan: ئان:[ فیز] ئاڕستە‌دار.[ ئینگـ : vector product]
نیشانکەرا ئاڕاستەیی/nîşankera ařasteyî: نتـ:[ فیز][ ئینگـ : directional antenna]
هەوایی یا ئاڕاستەیی/hewayîya ařasteyî: نتـ:[ فیز][ ئینگـ : directional indicator]
هێندی ئاڕاستەبڕ/hêndî ařastebiř: ئان:[ فیز].[ ئینگـ : vector quantity]
.
.
.
{
سەرچاوە :
فەرهەنگی کوردستان: گیوی موکریانی
فەرهەنگی فیزیا : نەوزاد عومەر محی الدین
فەرهەنگی وشەنامە : جمال حبیب اللە ( بێدار)
قاموسا سەلاحەدین : سەلاح سەعدلا
نەوەکان}