میز ¹ /mîz: ن: ئور، گمێز _ مێز، یور، یوریا : شلەیەکی زەردباوی کاڵە بۆنێکی تایبەتی هەیە و ئاو نزیکەی 95 %ی پێک دێنێت و ئەوەی دەمێنێتەوە بریتییە لە خوێی توواوە و یۆریا و ترشەڵۆکی میز و هەندێک خوێی سۆدیۆم و پۆتاسیۆم. ڕێژەی ماددە توواوەکانی ناوی و هەروەها پێکهاتنە گشتی یەکەشی دەگۆڕرێت بە گوێرەی باری نەخۆشی و دروستی ئەو کەسە.
پێشگرێکە لە زمانی لاتینی و ئەوروپییەکان کە بە واتای میز یان میزی بەم شێوەیە.( uro , urino , urine , urina , urin , urea , uri , ur) دێت.
لە شەو و ڕۆژێکدا نزیکەی لیتر و نیوێک میز لە گورچیلە دا جێادەبێتەوە و بەبۆری میز دەگاتە میزڵدان و لەوێ کۆدەبێتەوە و لەڕێگەی کونی میزەوە بەمیزکردن دەردێت.
| توێژکاری کۆئەندامی میز |
کۆئەندامی میز/ko endamî mîz: نتـ:[ توێ] کۆ ئەندامی گورچیلە دەرهاوێشتن، لە لەشی مرۆڤدا پێک دێت لە :
1 – گورچیلە/gurçîle: نتـ:[ توێ]
2 – ڕژینی سەر گورچیلە/ řijînî ser gurçîle: نتـ:[ توێ]
3 – خوێنبەری گورچیلە/xwênberî gurçîle: نتـ:[ توێ]
4 – خوێنهێنەری گورچیلە/xwênhênerî gurçîle: نتـ:[ توێ]
5 – شاخوێنبەر/şaxwênber: نتـ:[ توێ]
6 – کلۆرە خوێنهێنەری خواروو/kilore xwênhênerî xiwarû : نتـ:[ توێ]
7 – بۆری میز/borî mîz: نتـ:[ توێ] جۆگەی میز، کەناڵی میز، میزەڕۆ، میزبەر، میزگوێز : میز لە گورچیلەوە بۆ میزڵدان دەگوازرێتەوە. ( ئورینی فێرۆوز : uriniferous ، Urethra).
8 – میزڵدان/mîzľidan: نتـ:[ توێ] چورکەو( کهـ)، تیرانگ، موسڵدان، میزدانک( كباک)، توورەکەی میز.( ئوریناری سیستێم: urinary system ، Bladder).
9 – ڕێرەوی هاوبەش/řêřewî hawbeş: نتـ:[ توێ]
میزە ترسێ/mîze tirsê: ن:.[ ئینگـ : uro phobia].
میزە چۆڕکێ/mîze çorkê: نتـ: پچڕینی میز، چورتەمیزە، دەڵەگمیز، دەڵەمێزە.[ ئینگـ : Anuria]
میزە خوێن/mîze xwên: ن: ئورائێمیا، یورائێما : نەساخی یا خوێنێ ژ بەر تێکل بونا میزێ.[ ئینگـ : uraemia]
میزە خوێنی/mîze xwênî: ن: ئورائێمیک :پیوەندیدارێ نەساخی یا خوێنێ ( میز تێکلبون).[ ئینگـ : uraemic].
میزەک/mîz: ن: کوندەمیز، کەسێ کە زۆر میز دەکات.
میزەڵ/mîz: ئانتـ:[ میز+ ئەڵ] کەسێ کە شەو لە جێگەی دەمێزێت.{ هەژار، ل، 842}.
میز بە سەردا کردن/mîz be serda kirdin: کتپ: پێ هەڵمزین، پێ هەڵمیزتن.
میزبەزێن/mîz: ن: زارۆکێ کە گمێز لە بێشکەوە دەردەپەڕێنێ.
میزجەڕان/mîzceřan: نتـ: پڕبوونی میزڵدان لە میز.
میزدان/mîz: ن: گمێزدان، مسوڵدان، مووسڵدان. میزدانک.
میززانی/mîzizanî: نچ:[ میز+ زان( زانین)+ ی][ ئینگـ : ئورینۆلۆژی : urology , urinology].
میزکردن/mîzkirdin: کتن:[ میز+ کردن] جورەنە( کهـ)، گمێزکردن، .[ ئینگـ : uresis, urination, urinate]
میزکێش/mîzkêş: نفا: میزدۆش، دۆشەری میز : ئەو بۆریی یە کە میز لە گورچیلەوە دەبات بۆ میزڵدان.
میزگرتن/mîzgirtin: ن:[ ئینگـ : anuria]
میزگیران/mîz gîran: کتپ:[ میز+ گیران] بەستەوانی، ئووبه‌ن ( ل)، باژیڵە _ باژەڵە، چورکەپییچ( کهـ)، میزجەڕان : نەخۆشی میز بۆ نەکران : بەهۆی تەسکی بۆری میزەوە یان ئاوسانی پرۆستات و دروست بوونی دوومەڵ و هەبوونی بەردی میزوە. [ لا : uro dialysis, uro schesis].[ ئینگـ : retemtion opurine]
میز لە قنگەوە دەرهاتن/mîz le qingewe ferhatin: کتپ: [ ئینگـ : uro chezia].
میزڵدان/mîz: ن: میزدان، گمێزدان.
میزڵدان و میزەڕۆ بین/mîzľidan û mîzeřo bîn: نتـ:[ ئینگـ : uretercystoscope]
میزن/mîz: ن: کەسێ کە زۆر گمێز دەکات.
میزۆک/mîz: ن: کونی میز پێداهاتنەدەر.
میز و کێم لە لەگەنەی گورچیلەدا/mîz û kêm le legeney gurçîle da : کتپ: . [ ئینگـ : uro pyonephrosis ].
میزهێن/mîzhên: ن: ئوراگۆگوە، یوراگۆگوە : uragogue.
میزی/mîzî: نچ: ئەوەی پێوەندی بە میزەوە هەبێت.[ ئینگـ : uric].
میزی ئۆکسالاوی/mîzî: نتـ: [ ئینگـ : oxaluria].
| نەخۆشییەکانی کۆئەندامی میز |
ئازاری میزکردن/azarî mîzkirdin: کتپ:[ ] . [ ئینگـ : uro penia , uro dynia].
بەردی میز/berdî mîz: ن: بەرکێ میزێ، گەڤرا گورچك( كباك)، ئوریناری کالکولوس : urinary calculus]
پشکنینی ئەلبومین لە میز دا/pişikinînî elbumîn le mîz da: نتـ:[ پشکنین+ ی+ ئەلبومین+ لە+ میز+ دا] [ ئینگـ : Albumin in Urine ].
ترشی میزی/tirşî mîz: نتـ:[ ترش+ ی+ میز+ ی][ ئینگـ : uric acid]
ترشی میزە میزێ/tirşî mîze mîzê: نتـ:[ ترش+ ی+ میز+ ی][ ئینگـ : uric aciduria]
جەوهەری میز/cewherî mîz: نتـ:[ جەوهەری+ ی+ میز][ ئینگـ : Urea]
خوێنە میزێ/xwêne mîzê: ن: ئورینا کروێنتا : urina cruenta، ئورێمنیا: uremia : بوونی یوریا لە میزدا.
زۆربوونی ترشی میزی لە خوێندا/zorbûnî tirşî mîzî le xwênda: نتـ:[ ترش+ ی+ میز+ ی][ ئینگـ : uric acidemia, uricemia]
ژانی لوولەی میز/janî lûley mîz: ن: [ ئینگـ: urethro dynia].
ژەهراوی بوون بە میز/jehirawî bûn be mîz: ن:
شەکر میز/şekir mîz: ن: ئورینە سوگەر: urine sugar]
شێرپەنجەی میزڵدان/şêrpencey mîzľidan: نتـ:[ نخ][ شێرپەنجە+ ی+ میزڵدان][ ئینگـ : Bladder cancer (Cancer vesicae urinariae )].
کرژبوونی لوولەی میز/kirjbûnî lûley mîz: نتـ: .[ ئینگـ : urethrism .
کۆبوونەوەی میز لە گوندا/kobûnewey mîz le gunda: نتـ: .[ ئینگـ : uro cele].
کێمکردنی لوولەی میز/kêmkirdnî lûley mîz: نتـ: کونی میز.[ ئینگـ : urethero blennorrhea ].
لە میزدا دەژی/le mîzda dejî: نتـ: .[ ئینگـ : urinophil].
لوولەی میز کون نەبوو/lûley mîz kun nebû: نتـ: کوێرە لوولەی کون نەبوو.[ ئینگـ : urethratresia].
لوولەی میز کرژبوون/lûley mîz kirjbûn: نتـ: کونی میز.[ ئینگـ : urethro spasm].
ئەزمونکرنا میزێ/ezmunkirna mîz: کتپ: : ئورینۆسکۆپی: urinoscopy]
بێ ئاگا میزکردن/bê aga mîzkirdin: کتپ:[ ] بەخۆداکردن، میزکردن بێ ئەوەی هەستی پێ بکات. [ ئینگـ : uro rrhea].
پاش میز/paş mîz: نتـ:[ بەرد+ ی+ میزەڕۆ][ ئینگـ : Residual Urine]
پزیشکی کۆئەندامی میز/pzîşkî koendamî mîz: ن: نتـ:[ ئورۆلۆژی : urologist].
جێ میز/cê mîz: نتـ:[ جێ+ میز] ئاڤرێژ ، ئاوده‌ستخانه، ده‌ستاوخانه.[ ئینگ: pissor]
خەستی میز پێو/xestî mîz pêw: ن: [ ئینگـ : urinometer].
خەستی میز پێوان/xestî mîz pêwan: ن: [ ئینگـ : urinometry].
ڕەنگێ زەرێ میزێ/řengê zerê mîzê: نتـ: ڕەنگی ناو میز. ( ئورۆشرۆمە : urochrome).].
شووشەی میز/şûşey mîz: نتـ: [ ] کەمۆڵەی میز تیاکردن.
لوولەی میز بین/lûley mîzbîn: نتـ: .[ ئینگـ : urethro scope].
نەشتەری لوولەی میز/neşterî lûley mîz: کتپ:[ میزەڕۆ+ هەڵدڕین].[ ئینگـ : ureterotome].
نەخۆشی کۆئەندامی میز/nexoşî koendamî mîz: نتـ:[ نەخۆش+ ی کۆئەندام+ی + میز][ ئینگـ : uro pathy].
وێنەگرتنی کۆئەندامی میز/ wênegirtinî koendamî mîz: نفا:[ وێنەگرتن ]. [ ئینگـ : uro graphy].
وێنەگرتنی لوولەی میز و میزڵدان/wênegirtinî lûley mîz û mîzľidan: نفا:[ وێنەگرتن میزەڕۆ و لەگەنە]. [ ئینگـ : urethro cystography].
هەوکردنی لوولەی میز و میزڵدان/ hewkirdnî lûley mîz û mîzľidan: نتـ: .[ ئینگـ : urethero cystitis ].
هەوکردنی لوولەی میزی سوزەنەکی/hewkirdnî lûley mîzî suzenekî: نتـ: سوزەنەك .[ ئینگـ : Gomorrheal urethritis ].
هەوکردنی لوولەی میزی ناتایبەتی/hewkirdnî lûley mîzî nataybetî: نتـ: سووتانەوەی لوولەی میزی( میكرۆبی تایبەتی نەبێت).[ ئینگـ : nonspecfic urethritis ].
هەوکردنی میزڵدان/hewkirdnî mîzľidan: نتـ:[ هەوکردنی+ میز] . [ ئینگـ : uro cystitis].
.
.
________________
میز ² /mîz: ن:[ ئەند] مێز، ماسە : تەختەی بەپێچکە بۆ شت لەسەدانان.{ هەژار، ل، 842}.
.
.
__________________
میز ³ /mîz: ن:
[ دەنگ] دەنگی زەرگەتە و مەشە و مەگەز.
میزاڤ/mîz: ن: ئاوی زۆرکەم کە لە سەرچاوە یان بە جۆگەدا دێ.
میزاو/mîz: ن: میزاو.
میزە/mîz: ن: گیزە، وزە.
میزتن/mîz: ن: مێزتن : دەرپەڕینی باریکە ئاو لەدەفرەوە
:: ئاشێ لە میزتن بێ هەر دەمیزێ.
میزن/mîz: ئانتـ: بە وزە و گیزە.
میز/mîz: ن:
.
.
.
.
.
.