گر/gir: ڕەگ:[ گر _ گرت( گرتن)]
گرتن/girtin: کتن:[ ماف] گرتەی( هـ). گرن، گیران.
1 – دەسبەسەرکردن. [ ئینگـ: Apprehend ,detain ,detention].
2 – بەرزەفت کردن.
3 – ڤەبەستی.[ ئینگـ: detaining]
بگرن/bigirin: ف:[ گرتن] بگیرا( هـ).
| گەردان کردن | ||||||
| تاک | کۆ | |||||
| کەسی یەکەم | کەسی دووم | کەسی سێیەم | کەسی یەکەم | کەسی دووم | کەسی سێیەم | |
| ڕابردووی دوور | م گردبوو | ت گردبوو | ی گردبوو | مان گردبوو | تان گردبوو | یان گردبوو |
| ڕابردووی نزیک | م گرد، گردم | ت گرد، گردت | ی گرد، گردی | مان گرد، گردمان | تان گرد، گردتان | یان گرد ، گردیان |
| ڕابردووی بەردەوامی | دەگرم | دەگریت | دەگرێت | دەگرین | دەگرن | دەگرن |
| ڕابردووی تەواو | م گرتووە | ت گرتووە | ی گرتووە | مان گرتووە | تان گرتووە | یان گرتووە |
| ڕابردووی سادەی بەردەوامی | م دەگرت | ت دەگرت | ی دەگرت | مان دەگرت | تان دەگرت | یان دەگرت |
| داهاتوو ، ڕانەبردوو | دەیگرم | دەیگریت | دەیگرێت | دەیگرن | دەیگرن | دەیگرن |
| مەرجی | بمگرتمایە | بتگرتبایە | بیگرتبایە | بمانگرتبایە | بتانگرتبایە | ببانگرتبایە |
| پرسیاری ڕابردوو | گرتبووم | گرتبووت | گرتبووی | گرتبوومان | گرتبووتان | گرتبوویان |
| داخوازی( ئەمر) | بی گرم | بی گرە | بی گرێت | بی گرین | بی گرن | بی گرن |
| پرسیاری داهاتوو | ||||||
گرتنەئامێز/girtine amêz: کتپ:[ گرتن+ ئە+ ئامێز] نیای وەرە( هـ)، خستنەناوئامێز.
گرتنەبەر/girtine ber: کتن: ڕۆیشتن بەرەو.
گرتنەپێش/girtine pêš: کتن: وەک نیاز، مەبەست یان کارێک.
گرتنەسەر/girtine ser: کتن: سەرگرتنەوە، یان دینتنەوەی تشتی دزراو.
گرتنەمل/girtine mil: کتن: پەیماندان.
گرتنەناو/girtine naw: کتن: گەمارۆدان.
گرتنەوە/girtin: کتن: وەک دەرمان گرتنەوە یان دووبارەفرتنەوەی بەڕەڵابوو.
گرتنەوەی پارسەنگ/girtin: کتپ:[ فیز] پارسەنگگرتنەوە : گرتنەوەی پارسەنگی دەفرێكی بۆش كە لە تایەكی تەرازوودا دانرابێت بۆ دەركەوتنی قورسایی دەفرەكە.
گرتوو/girtû: نتـ:[ گرتوو( گرتن)+ خانە] بەندی، گیراو، گراو، زیندانی،
گرتووخانە/girtûxane: نتـ:[ گرتوو( گرتن)+ خانە] بەندیخانە، زیندان، گرتیخانە.[ ئینگـ : Prision, Gaol, Jail]
گرتی/girtî: ئانتـ: بەندی، گیراو. [ ئینگـ : detainee , detained]
گرتیخانە/girtîxane: نتـ:[ گرتی+ خانە] بەندیخانە، گرتووخانە.
ئاوهه‌ڵگرتن/awheľgirtin: کتن:[ کشت][ ئاو+ هه‌ڵ+ گرتن]
1 – جۆگه سازکردن، بۆ ئاو هێنانه سه‌رزه‌وی له‌سه‌رچاوه‌ڕا
:: کوێخا مارف خه‌ریک بوو ئاوی هه‌ڵده‌گرت.
2 – هه‌ڵمژین و ئاوتێ کۆبوونه‌وه.
ئه‌ڵگرتن/eľgirtin: كتپ:[ كهـ][ ئه‌ڵ+ گرتن]
1 – هه‌ڵگرتن.
:: ئه‌و بوخچه ئه‌ڵگرد.
2 – ره‌دوو بردن
:: به‌رزوو دێوه‌تێ ئه‌ڵگرت.
3 – كی نازی ئه‌ڵگرێ؟.
4 – په‌سه‌ندكردن
:: چوین خودا له باتی چه‌وی ئه‌ڵگرێ.
5 – من به‌شه‌گه‌ی ئه‌و ئه‌ڵگرم. ( زیان هه‌ڵگرتن).
6 – به‌رزكردنه‌وه
:: تووزێ ده‌ست ئه‌ڵگر.
7 – شت هه‌ڵگرتن
:: ئازووقه ئه‌ڕا زمسان ئه‌ڵگرت.
8 – شوێن پێ كه‌وتن
:: شوونی پڕی ئه‌ڵگرتن تا وه‌ماڵ.
9 -كردنه‌وه
:: وه‌بسمارێ قاپیه‌گه ئه‌ڵگرت.
10 – ده‌ستكه‌وت
:: مانگێ نزیكه‌ی سه‌ت دینارێ ئه‌ڵگرێ.
باڵگرتن/baľgirtin: کتن:[ باڵ+ گرتن ] ئەیڵێن، فڕین : بۆ بێچووی مه‌لێک ده‌گووترێت که تازه بتوانێت بفڕێت.
بەئاگرڕاگرتن/beagirřagirtin: كتن:[ بە+ ئاگر+ ڕاگرتن] بەئاوورڕاداشتن.
بەچەتاڵ گرتن/bečetaľ gitrin: کتن:[ بە+ چەتاڵ+ گرتن]
1 – بەچنگاڵ گرتن.
2 – بەقولاب گرتن.
بەدزی گوێ لە قسەی خەلک گرتن/ik be dizî gwê le qisey xeľ girtin: كتپ:
بەرگرتن/bergirtin: كتن:[ بەر+ گرتن]
1 – بەردان، بەرهانین، هاتنەبەر، هێنانەبەر.
2 – بەربەرستكردنی شتێك. بەری ئەو ئاوەیا ئەوڕانەبگرە. هاتنەبەری دەرخت.
3 – ئاووسبوونی گیاندارێك كە مرۆڤ نەبێت.
4 – بەندكردن و ژێرچەپۆك بوون. پێشگرتن.
بەرلێگرتن/ber girtin: كتپ: پێش لێگرتن.
بەسەرەوەگرتن/beswewe girtin: كتن:[ بەسەر+ ئەوە+ گرتن ] گرتنی پیاوێكی بێگانە بەسەرژنێكەوە.
بەسەرداگرتن/beserdagirtin: كتپ:[ بەسەردا+ گرتن] زەوت كردن، دابڕكردن، داگیركردن.
بەسەرزمانەوەگرتن/beserzimanewegirtin: كتن:[ بەسەر+ زمان+ ئەوە+ گرتن] زۆرگوتنەوەی قسەیەك، باسێك یان گۆرانیەك.
بەسەرگرتن/besergirtin: كتن:[ بەسەر+ گرتن] پەیداكردن، تووشی گوومبوون.
بەسەرگرتنەوە/besergirtinewe: كتن:
:: ئۆكسجین لە فلانە كارلێك كردندا هایدرۆجین بەسەرگرتەوە.
:: میلـلەت كە هۆشی كرایەوە، وەمافەكانی خۆیی بەسەردەگرێتەوە.
1 – دۆزینەوەی وولاغ و ئاژەڵی وون بوو
:: بزنەكەمان لای فیساركەس بەسەرگرتەوە.
2 – تێ هەڵچوونەوە لە گوفتارێك یان كردارێك لەتووكەوەبۆ تەواوكردنی
:: قسەكەم بەسەرگرتەوە.
بەسەریەوەگرتن/beseryewegirtin: كتپ:[ بەسەر+ ی+ ئەوە+ گرتن] گرتنی پیاوێكی بێگانە بە سەر ژنێكەوە.
بەکۆیلەیی گرتن/bekoyleyî girtin: کتپ:[ بە+ کۆیلە+ ئیی+ گرتن] کردنەبەندە.
بەهێندگرتن/behêndgirtin: کتن:[ بە+ هێند+ گرتن] بەهەندگرتن : بەچاوی حورمەت و قەدەر تەماشای کەسێ کردن، گرنگی دان بەکەسێ یان شتێک.
بڕیاری گرتن/biryarî girtin: کتن:[ ماف دەسبەسەرکردن. [ ئینگـ : Arrest warrant].
بنەچەی لەبەرگرتنەوە/binečey lebergirtinewe: نتـ:[ بنەچە+ ی+ لەبەرگرتنەوە][ ئینگـ : origin of replication]
پاداگرتن/padagirtin: كتپ:[ پا+ دا+ گرتن] پێداگرتن، سووربوون لەسەركارێك.
جووتگرتن/cûtgirtin: كتپ:[ جووت+ گرتن]
1 – چاتێن، بەپیت كردن _ پیتێن، تەلقیح كردن، چات کردن.[ ئینگـ : Fertilization]
2 – پێكگەیشتنی نێر و مێیە (گان).
جووتگرتنی ئالوگۆڕ/cûtgirtinî aľûgoř: نتـ:[ جووتگرتن+ ی+ ئاڵوگۆر] بەپیت کردنی ئاڵوگۆر.[ ئینگـ : Sexual conjugation , isogamy]
جووتگرتنی دەرەوەیی/cûtgirtinî dereweyî: نتـ:[ جووتگرتن+ ی+ دەرەوەیی] وەک لە هەندێک گیانداراندرا ڕوودەدارت، بۆ نموونە لە بۆق.[ ئینگـ :External Fertilization]
جووتگرتنی ناوەوەیی/cûtgirtinî naweweyî: كتپ:[ جووتگرتن+ ی+ ناوەوەیی] بریتییە لە یەکگرتنی سپێرمی نێرینە و هێلکەی مێیینە وەک لە گیاندارە شیردەرەکان، خشۆکەکان، هەندێ جۆری باڵندە و ماسی ڕوو دەدەن.[ ئینگـ : Internal Fertilization]
جێنەگرتن/cênegirtin: کتپ:[ جێ+ نە+ گرتن] شوێن نەگرتن.
خووپێکەورگرتن/xûpêkewe girtin: کتن:[ خوو+ پێکەوە+ گرتن] هۆگری يەکتربوون.
خۆگرتن/xogirtin: كتپ: خرجاندن( کباک).
دەستڕاگرتن/destřagirtin: كتن:[ دەست+ ڕاگرتن]
1 – ڕاوەستان.
2 – مسەباگرتن : سەبرکردن.
ڕاگرتن/řagirtin: کتپ:[ ڕا+ گرتن]
1 – پەكخستن، دوواخستن، دەستبەسەرکردن، ڕاوەستاندن، ڤەچڤاندن.[ ئینگـ : Arrest]
2 – [ ماف] ده‌ستبه‌سه‌ری، گلدانه‌وه : بەندكڕدنی چشت یا كەس لەسەڕ ڕێگا. [ ئینگـ : Detention].
3 – بەخێوكڕدن، پەڕوەڕدەكڕدن.
ڕەخنەلێگرتن/řexine lêgirtin: كتپ:
کەڵک وەرگرتنی خراپ لە دەسەڵات/keľik wergirtinî xirap le deseľat: نتـ: [ ئینگـ : Abuse of power]
لەباوەشگرتن/lebawešgirtin: کتن:[ لە+ باوەش+ گرتن] بەسینگەوەنان، لەئامێزنان .
:: لەباوەش گرتن و لەخۆگرتنی منداڵ لەلایەن دایک و باوکەوە، دەبێتە هۆی زیادبوونی زیرەکی و گەشەکردنی سروشتی منداڵەکە.
:: یەکێ لە سوودەکانی لەباوەش گرتن هەستێکی خۆش دەبەخشێت و هەستی تەنیایی ناهێڵێت.
لەبەرگرتنەوە/lebergirtinewe: نتـ:[ لە+ بەر+ گرتنەوە] قۆپی _ کۆپی. [ ئینگـ : Copy]
لێگرتن/řězlêgirtin: كتپ:[ ڕێز+ لێگرتن] پایەبەرزی بۆ نواندن.
لێگرتنەوە/lêgirtinewe: كتپ: وەک وەرگرتنی نەخۆشی، وەستان لە یارمەتی دان.
لێگیران/řězgirtin: کتپ:
لێنەگرتن/lênegirtin: كتپ: پێنەدان.
لێ وەرگرتن/lê wergirtin: كتپ:
مافی لەبەرگرتنەوە/mafî lebergirtinewe: نتـ:[ ماف][ ماف+ ی+ لەبەرگرتنەوە] مافی چاپ، مافی نووسەر، مافی دانەر. [ ئینگـ : Copyright]
هونەری چێژوەرگرتن/hunerî çêjwergirtin: نتـ:[هونەر][ هونەر+ ی+ چێژ+ وەرگرتن][ ئینگـ : art of charms].
یەکگرتن/yekgirtin: کتن:[ یەک+ گرتن] هەڤدان.
یەکگرتنی کیمیایی/yekgirtinî kimyayî: نتـ:[ کیمیـ] یەکگرتنی دوو یان پتر ماددەی کیمیایی بەڕێژەیەکی کێشی جێگیر بۆ پەیداکردنی چەند ماددەیەکی نوێ.
.
.
.
.
کە کردار لە بوونی پێشگردا زۆر دەوڵەمەندە.
گەلێ پێشگری جۆربەجۆر هەن، دەچنەسەر کردار و واتا و شێوەی دەگۆڕن.
وەک :
گرتن ، ئارام گرتن، پەیوەندی گرتن، پێ گرتن، تێ گرتن، داگرتن، ڕەخنەگرتن، ڕۆژووگرتن ، ڕێزگرتن، سەرگرتن، سەرەگرتن، کەڵەشاخ گرتن، کرێ گرتن، ماسی گرتن، نیشانە گرتن، وێنەگرتن، هەڵگرتن، یەک گرتن. گوێ گرتن، دەست گرتن،
گرتن _ هەڵگرتن.
بوون _ دابوون.
ماڵین _ داماڵین،
چوون _ تێچوون.
کردن _ ڕۆکردن
و گەڵێکی دی.
بۆگوێ گرتن.
.
.