یەک/yek: ن: [ ژمارە]
1 . ئێک، یەی، یۆ( هـ) _ یو یۆ، یێک.
2 . زاراوەیەکی زانستی هەیە لەزمانی لاتینی وەک پێشگر کاردەکات: mon یان mono کە لەزمانی کوردییدا بە واتای یەک، تاک یان یەکی دێت. بۆ زۆر دەستەواژەی زانستی و پیشەیی کەڵکی لێ وەردەگیرێت.
| لە فەرهەنگی زمانی ئاڤێستادا، وەها تۆمارکراوە، ل، 360 | ||
| گۆکردنی بە کوردی | زمانی ئاڤێستایی | واتای بە ئینگلیزی |
| ئەیووە | auuYa | |
[ سەرنج بدەی لە وشەکە تەنها بەشی ناوەڕاستی یو: uuY: ی لە شێوەزاری هەورامی ماوەتەوە] یەک دانە لەشت.
یەکایەتی/yekayetî: نچ:[ یەک+ ئایەتی] ده‌ستووری پێكهاته‌ی شانۆیی [ ئینگـ: Unities].
یەکان/yekan: نتـ:[ ژمارە][ یەک+ ئان] ژمارەیەک لە خانەی یەکان.
یەکانە/yekane: ئانتـ:[ ژمارە][ یەکان+ یە] تاقانە، یەکتا( زەن).
یەكانەکان/yekanekan: نتـ:[ ژمارە][ یەکان+ ئەکان]
یەکانی/yekanî: نچ:[ کباک][ ژمارە][ یەکان+ ی] یەکتایی.
یەکانیەتی/yekanî: نچ: تاکپه‌ره‌ستی.[ ئینگـ: Monism].
یەکاویەک/yekawyek: نتـ:[ یەک+ ئاو+ یەک] ئێکاوئێک، یێکاویێک، یەکەیەک، هەر ئەو دەم، پڕبەپێست.
1 – یەکسەر، ڕاستەوخۆ.
2 – [ ئاب] دووچەندی شت.
:: لەم کڕین و فرۆشتنەدا یەکاویەک قازانجم کرد.
:: ئەم برنجە یەکاویەک ئاو دەخوات !.
یەکایەک/yekayek: نتـ:[ بیر][ باد][ یەک+ ئا+ یەک] لەگەلێک جێگایاندا مانای پێکەوە دەدات. ئەئەوە، ئەڤیەک، گشت، هەموو، هۆوە. یەک لەدوای یەک، یەکیەکەیە.
{
ماری زەححاکن یەکایەک مووت بەمەحبووسانی زار
وە‌هـ چ سەعبە بەند بەندی سیلسیلەی زنجیری تۆ
}{ سالم : شاعیران، ل، 1016}
یەک ئالا/yek ala: نتـ:[ یەک + ئالا] یەکالا.
یەک ئاهەنگ/yek aheng: نتـ:[ مۆسیقا][ یەک+ ئاهەنگ] لە دەنگ و ئاواز وێکچوو. یەکدەنگ( کباک).
یەک ئەنداز/yek endaz: نتـ:[ یەک+ ئەنداز] هەر شتێک کە یەک شێوەی هەبێت یان یەک قەبارەی هەبێت.
یەکاڵە/yekaľe: نتـ:[ بابا][ یەک+ ئاڵە] بەتاڵووکە، قەڵەشتن : دووپارچە وشەقکردن.
یەکاو/yekaw: نتـ:[ یەک+ ئاو] یەکگرتنی ئاوی ڕووبار لەشوێنێک یان ئەو ئاستەیە، کە دوو جۆگە یان چۆم یان زێی تێدا وێکدەکەوێتەوە.
یەکاوە/yekawe: ن:[ خوار][ هـ] چێشتی قوبووڵی.
یەکەڵا/yekeľa: نفا:[ هـ][ یەک+ ئەڵ ( ئاڵ)+ ئا]
یەکەڵا ئەوەبییەی/yekeľa ewebîyey: کتن:[ هـ][ یەکەڵا+ ئەوە+ بی یەی] یەکەڵابوونەوە.
یەکەڵا ئەوەکریای/yekeľa ewekiryay: کتن:[ هـ][ یەکەڵا+ ئەوە+ کریای] یەکەڵاکرانەوە.
یەکەڵا ئەوەکەرڎەی/yekeľa ewe Kerđey: کتپ:[ هـ][ یەکەڵا+ ئەوە+ کەرڎەی] یەکەڵاکردن.
یەکەڵا بییەیۆ/yekeľa bîyeyo: کتن:[ هـ][ یەکەڵ+ بی یەی+ ۆ ] یەکەڵا ئەوە بی یەی، یەکەڵابوونەوە.
یەکەم/yekem: ن:[ ژمارە][ یەک+ ئەم] ئێکەم.[ ئینگـ: first]
یەکەما/yekema: ن: بەلا قۆقزە، بەرینەکەی جگی دەڵێن.
یەکەمان/yekeman: ن:[ کباک] سەرۆک، پێشەوا، گەورە.
یەکەمە/yekeme: نتـ:[ ژمارە][ یەکەم+ ئە] ئێکەمە.
یه‌که‌م پیته‌کانی وتارێک/yekem pîtekanî witarêk: نتـ: پێشوتار.[ ئینگـ: Lead]
یەکەمجار/yekem car: نتـ:[ ژمارە][ یەکەم+ جار] ئێکەمجار.
یەکەم شەوە/yekem şewe: نتـ:[ ژمارە][ یەکەم+ شەوە] ئێکەم شەڤە.
یه‌که‌م گۆپکه/yekem gopike: نتـ:[ یەکەم+ گۆپکە].[ ئینگـ: Plumule]
یەکەمین/yekemîn: نچ:[ ژمارە][ یەکەم+ ین] ئێکەمین.
یەکەمینی/yekemînî: نچ:[ ژمارە][ یەکەمین+ ی] ئێکەمینی.
یەکەناس/yekenas: نفا:[ یەک+ ئە+ ناس( ناسین)]
یەکەناسە/yekenas: نتـ:[ یەکەناس+ ئە]
یەکەناسی/yekenasî: نچ:[ یەکەناس+ ی]
یەکەندەر/yekender: نتـ:[ یەک+ ئەندەر] یەکەندەر دوو، دەستبەجێ.
یەکەندەر دوو/yekenider dû: ئاکتـ:[ یەک+ ئەندەردوو] لە ناکاو، لەپڕڕا.
یه‌كه‌ی ریتمی شیعری/yekey rîtmî šîärî: نتـ:[ یه‌كه‌ی+ ریتم+ ی+ شیعر+ ی] [ ئینگـ : Spondee]
.
یەک بە/yek be: نتـ:[ ژمارە]
یەک بە پێنج/yek be pênic: نتـ:[ ژمارە] یوۆ پەنج، یوەو پەنج.
یەک بە چوار/yek be çwar: نتـ:[ ژمارە] یوۆ چوار، یوەو چوار.
یەک بە حەوت/yek be hewt: نتـ:[ ژمارە] یوۆ حۆت، یوەو حۆت.
یەک بە دە/yek be de: نتـ:[ ژمارە] یوۆ دە _ یوەو دە.
یەک بە دوو/yek be dû: نتـ:[ ژمارە] یوۆ دۆی، یوەو دۆی.
یەک بە سەد/yek be sed: نتـ:[ ژمارە] یوۆ سەڎ، یوەو سەد.
یەک بەسێ/yek be sê: نتـ:[ ژمارە] یوۆ یەرێ _ یوەو یەرێ( هـ).
یەک بە شەش/yek be şeş: نتـ:[ ژمارە] یوۆ شەش، یوەو شەش.
یەک بە هەشت/yek be heşt: نتـ:[ ژمارە] یوۆ هەشت _ یوەو هەشت.
یەک بە نۆ/yek be no: نتـ:[ ژمارە] یوۆ نۆ( هـ).
یەک ب یەک/yek be yek: نتـ:[ ژمارە][ کباک] یۆە یوەی( هـ).
یەکباد/yekbad: ئانتـ:[ یەک+ باد]
1 . یەکتەن، یەکچین، یەکقەد : شتی تەنراوی تەنکی یەک لۆنە.
2 . یەکبال : بریتی یە لە مرۆڤە لاواز.
3 . بەشێک لە دووباد : بەشێک لە دووقەد.
یەکبازد/yekbazd: نتـ:[ واز][ یەک+ بازد] جۆرە یارییەکە یەکبازدی تێدا دەکرێت، هەرکەس کەمتر بڕوات دا دەبێت.
یەکباڵ/yekbaľ: ئانتـ:[ یەک+ باڵ]
1 . تاکە باڵەک، یەکتەن، یەکباد.
2 . تەنیا.
یەکبانیەک/yekbanyek: نتـ:[ یەک+ بان+ یەک] کۆبووەوە، وەسەریەکدابوون.
یەکبەختە/yekbexte: ئانتـ:[ یەک+ بەخت+ ئە] ئەو ژنەی کە تەنها یەک شووی کردبێت.
یەکبەر/yekber: نتـ:[ یەک+ بەر] یەک لا، یەکڕوو.
یەکبەرخ/yekberx: نتـ:[ ئاژ][ یەک+ بەرخ] مەڕێکە یەکجار زابێت.
یەکبەند/yekbend: نتـ:[ یەک+ بەند] یەکسەر، هاودەنگ.
یەکبەند/yekbend: نتـ:[ ئاژ][ یەک+ بەند] نەوەند : گوێلکی یەک ساڵانەیە.
یەکبەیەک/yekbeyek: نتـ:[ یەک+ بە+ یەک] یەک بەرانبەر یەک، یوبەیو( هـ).
یەکبرا/yekbira: ئان:[ ڕوو][ کباک] هەلەزێن هەڤباسک.[ ئینگـ: monoadelphous]{ فەرهەنگا سەلاحەدین، ل، 537}
یەکبڕ/yekbiř: نفا:[ بیر][ یەک+ بڕ ( بڕین)]
1 – دووهێڵ کە یەکتردەبڕن.
2 – [ ئاژ] جوانووی دووساڵە یان جوانوێکە ساڵێکی تەواو بێت تەمەنی و پێی نابێتە ساڵی دووەمییەوە.
یەکبوون/yekbûn: ن، کتن:[ یەک+ بوون] بوونەیێک، تێکەڵ بوون، یو بییەی( هـ).
:: یەکبوون مرۆڤ بەهێزتر دەکات.
یەکبوونی/yekbûnî: نچ:[ یەکبوون+ ی] [ ئینگـ: unicity]
یەکبوونی/yekbûnî: نچ: یەکگرتن، یەکێتی.
یەکبوونی کیمیایی/yekbûnî kîmyayî: نتـ:
یەکبووی/yekbûy: نج:[ کباک]: یەکگرتووەکان.[ ئینگـ: Amerikayî yekbûyî].
یەکبێچوو/yekbêçû: نتـ:
یەکبێژ/yekbêj: نتـ: ئان: [ کباک]: (جدی).
یەکبین/yekbîn: ئانتـ:[ یەک+ بین] بێ پچران، بێ پچڕین، بێ پسانەوە.
یەکبینە/yekbîne: نتـ:
یەکپارە/yekpare: نتـ:
یەکپارچە/yekparçe: نتـ:
یەکپایە/yekpaye: نتـ:
یەک پەلی/yekpelî: نتـ:[ ڕامیـ][ یەک+ پەلی] قۆرخ، ئیحتکار.
یەک پەهلو/yek pehlu: نتـ:
یەکتا/yekta: ئانتـ:[ یەک+ تا]
1 . خودا _ خوا، خوڵا، یەکانە، تاقوتەنیا، تاکوتەنیا،، بێهامپا، بێهەڤبەر، بێهەمبەر، بێهاوشان، بێهاوتا: بێهاوبەش واتە تاکە خوداپەرستی.
2 . بێوێنە، لەوێنەنەبوو.
{
کەوا زەڕ تایی یەکتایی دەڵێی خورشیدی ئافاتە
مەڵێ خورشیدی ئافاتە بڵێ میهرێ کەوا تاقە
}{ نالی : شاعیران، ل، 1016}
یەکتاپەرست/yektaperist: نفا:[ یەکتا+ پەرست( پەرستن)]
یەکتاپەرستن/yektaperistin: نفا:[ یەکتا+ پەرستن]
یەکتاپەرست/yektaperistî: نچ:[ یەکتاپەرست+ ی]
یەکتایی/yektayî: نچ:[ یەک+ تا+ یی] بێ بەرە، یەکڕەنگی، بێ مانەندی.
یەکتەبا/yekteba: ن: ئارام، ئاشت، جووت، رێک.
یەکتەن/yekten: ئانتـ:[ یەک+ تەن] یەکباڵ، یەکباد : بەتەنهایی، بەتاقی نەبێت، تاق و تەنیا و بێکەس، بێ یاریدەدەر : کەسێکە کە یاریدەدەری دیکەی نەبێت.
یەکتەنی/yektenî: نتـ: بوون بەیەک تەن.
:: یەکتەنی هەر بۆ خودا باشە.
یەکتەوەرەیی/yektewereyî: نچ:[ بیر][ یەک+ تەوەر+ ئەیی] [ ئینگـ: monoaxial]
یەکترشی/yektirşî: ئان:[ کیمیـ][ یەک+ ترش+ ی] . [ ئینگـ : monoacid ].
یەکتوخم/yektuxim: نتـ: یەکڕەگ، یەکجۆر.
یەک تیغ/yektîẍ: نتـ:
یەکجا/yekca: ئان: پێکرا.
یەکجار/yekcar: ئاک:
1 . ئێجگار، تەواو: ڕاستە نەوەک یەجکار.
2 . یەک کەڕەت.
یەکجارە/yekcare: ئاک:
یەکجارەکی/yekcarekî: ئاکتـ:
یەکجاری/yekcarî: نچ:
یەکجەلەب/yekceleb: نتـ: یەک تەخلیت.
یەکجەمسەر/yekcemser: ئان: فز: یەکپۆل.
یەکجۆر/yekcor: ئان: یەک ئەنداز، وەک یەک، هاوبەشی لە ڕەفتار، ڕەنگ، قەبارە، تام و بۆن یان هیتر..
یەکچاڤ/yekçav: ئان:[ کباک] یەکچاو، یەکلەچاو.
یەکچاڤە/yekçave: نتـ:[ کباک] یەکچاوە.
یەکچاو/yekçaw: ئانتـ:[ یەک+ چاو] ئەوکەسەی کە چاوێکی کوێر بووبێت و چاوێکی ساغ بێت و بەیەک چاو ببینێت.
یەکچەلی/yekçelî: ئاکتـ: ئێجگاری، یەکجارەکی، بەیەکجاری.{ شێخانی، ل، 588}.
یەکچەشن/yekçeŝin: ئانتـ:[ یەک+ چەشن]
یەکچەند/yekçend::
یەکخواردنەوە/yekxiwardinewe: کتپ:[ یەک+ خواردن+ ەوە]
یەکدان/yekdan: ن: دانەیەک، بەیەکتردان، نیوڕۆژ : ماوەیەک لە کات.
یەکدانە/yekdane: ئان: هەر شتێکی خۆشەویست وبێ وێتە بێت.
یەک داو/yek daw: نتـ: ن: ئەڤیا. کۆنک، ئاڤدا.
یەکدەست/yekdest: ئانتـ:[ یەک+ دەست]
1 . سادە.
2 . یەکسان، هاونرخ، وەک یەک.
3 . دەست بڕاو.
4 . یەکگرتوو، یەکدڵ.
یەکدەستی/yekdestî: نچ:[ یەکدەست+ ی]
1 . سادەیی.[ ئینگـ : Homogeneous]
2 . یەکێتی.
یەک دەک/yek dek::
یەک دەم/yek dem: نتـ:
یەکدەنگ/yekdeng: نتـ:[ یەک+ دەنگ] یەک ئاهەنگ، یەکبیر، یەكڕا : یەک بۆچوون لە دەربڕیندا.
یەک دگیری/yek digîrî: نتـ:
یەکدڵ/yekdiľ: ئان:[یەک+دڵ] هاوبیر، یەکدەست.
یەکدڵی/yakdiľî: نچ: هاوبیری، یەکدەستی.
یەکدوو/yekdû: نتـ: ئیدیۆمە ۆ گفتوگۆ.
یەکدوای یەک/yek diway yek: نتـ: پکاپک( ل).
یەکدی/yekdî: ئاکتـ: یەکتری.
یەک دیتن/yek dîtin: کتن:[ یەک+ دیتن] یو دییەی( هـ).
یەک دیتنەوە/yek dîtinewe: کتن:[ یەک+ دیتنەوە] یو ئەوەدییەی _ یو دییەیۆ( هـ)، یەک دۆزینەوە.
یەکڕا/yekřa: نتـ: هاوبیر.
یەکڕاست/yek řast: نتـ: بێ پێچ و پەنا.
یەکڕان/yekřan: ن:[ ئاژ] هەسپ، هەسپێ رەسەن: هەسپێ کو رەنگی وی زەرێ بناڤ سۆرێ ڤەبۆی ڤە چۆی بت.
یەکڕەگ/yekřeg: نتـ:[یەک+ ڕەگ] یەکتوخم.
یەکڕەنگ/yekřeng: نتـ:[ یەک+ ڕەنگ] سادە، یەکڕوو، دۆستی یەکڕەنگ.
یەکڕەنگی/yekřengî: نچ:[ یەک+ ڕەنگ+ ی] بێ بەرە، یەکتایی، یەکڕوویی : ئەوەی پەیوەندی بە یەکڕەنگی یەوە هەبێت.
یەکڕوو/yekřû: ئانتـ:[ یەک+ ڕوو] ڕاست، ڕاستگۆ.
یەکڕووە/yekřuwe: ئانتـ:[ یەکڕوو+ ە]
یەکڕووی/yekřûyî: ئانتـ:[ یەکڕوو+ یی] ئەوەی پەیوەندی بە یەکڕوویی یەوە هەبێت.
یەکڕێگا/yekřêga: نتـ:
یەکریز/yekřîz: نتـ:
یەکزەخم/yekzexim: نتـ:
یەکزەمان/yekzeman: نتـ:[ یەک+ زەمان] هاوکات.
یەکزمان/yekziman: نتـ: هاوڕا.
یەکزوان/yekziwan: نتـ: یەک زمان.
یەکژنە/yekjine: نتـ: پیاوێک کە ژنێکی هەبێت.>< فرەژنە.
یەکژمارەیی/yekjimareyî: نتـ:
یەكسا/yeksa: نتـ: یەکڕەنگ.
یەكساڵە/yeksaľe: نتـ:[ ڕوو][ یەک+ ساڵ+ ئە] ڕووەکی یەکساڵی.
یەكساڵە/yeksaľe: نتـ:[ ئاژ ، گیان][ یەک+ ساڵ+ ئە] بچکە یان بێچووی یەکساڵی.
یەکسان/yekisan: ئانتـ:[ یەک+ سان] هاوتا. بەرامبەر یەک، وەکوویەک، یەک ئاست، یەک پلە.[ ئینگـ : equal]
یەکسم/yeksim: ن:[ ئاژ] ووڵاغی بەرزە وەک ئەسپ و گوێدرێژ.
یەکسوو/yeksû: نتـ:
یەکشاخە/yakşaxe: نتـ:[ فەل] کەرکەدەن: [ لا : Monoceros ]
یەکشەق/yaşeq: : یەکسەر، جوست.
یەکشەم/yekşem: نتـ:[ یەک+شەم] دووەهەمین ڕڕۆژی هەفتەیە دوای شەمە دێت.
یەکشەمبە/yekşembe: ن: ڕۆژی یەک شەم.
یەکشەممە/yekşemime: ن: یەکشەم.
یەکشەمی/yekşemî: نچ: یەکشەم.
یەکشەوە/yekşewe: ن: مانگی یەک شەوە.
یەکشێوە/yekşêwe: نتـ:[ یەک + شێوە] هاوشێوە، یەکجۆر، یەک وێنە. [ ئینگـ : uniform]
:: ئەو دوو منداڵە لي ڕووخساردا یەکشێوەن.
یەک قەڵەم/yekqeľem: نتـ:
یەکقسە/yekqise: نتـ:
یەک کەڕەت/yek keřet: ئاکتـ: یەکجار.
یەک کەتن/yek ketin: کتن:
یەک کەفتن/yek keftin: کتن: یەکگرتن.
یەک کەوتن/yek kewtin: کتن: یەکگرتن، یوکەوتەی _ یوکۆتەی( هـ).
یەک کەوتوو/yek kewtû: ئانتا: یەکگرتوو، ڕێکەوتوو، پێڕەو.
یەک کەنار/yek kenar: نتـ:
یەک کرن/yek kirin: کتپ:[ کباک][ یەک + کرن( کردن، کەردەن)] یەککردن.
یەک کێشکردن/yek kêşkirdin: کتپ:[ یەک+ کێش کردن ] یەک ڕاکێشان.
یەک گانە/yek gane::
یەک گەردیلە/yekgerdîle: ئانتـ:[ فیز][ کیمیـ][ یەک+ گەردیلە][ ئینگـ : monoatomic]
یەکگرتن/yekgirtin: کتن:[ یەک+ گرتن] هەڤدان، هاودڵ بوون، یەک کەوتن، هەڤدڵ، یوگرتەی( هـ).
یەکگرتنەوە/yek girtinewe: کتن:[ یەک+ گرتن+ ئەوە] یو ئەوەگرتەی _ یوگرتەیۆ _ یوۆگرتەی( هـ).
یەکگرتنی کیمیایی/yekgirtinî kîmyayî: نتـ:[ کیمیـ][ یەكگرتن+ ی+ کیمیا+ یی] پتر ماددەی کیمیایی بە ڕێژەیەکی کێشی جێگیر بۆ پەیداکردنی ماددەیەکی تازە. [ ئینگـ : chemical combination].
یەکگرتوو/yekgirtû: ئانفا:[ یەک+ گرتوو (گرتن)] یەکدەست، هەڤاڵ بەند، بێ هەمبەر، یوگرتە.
یەکگرتی/yekgirtî: ئانفا:[یەک+ گرتی(گرتن)]
{
یەک گرتیە زۆلفێ ئو یەکێ خال نومایی
ئایینە ب ئەسکەنەدری و جام ب جەم دا
}{ جەزیری}.
یەکگرێ/yekgirê: :
یەکگووتە/yekgûte: نتـ:
یەکگیر/yekgîr: نفا:[ هـ] یوگیر( هـ)، یەکپارچە.
یەک گیربوون/yekgîr bûn: کتن:[ هـ] یوگیربییەی( هـ)، یەک گرتنەوە.
یەک گیربوونەوە/yekgîr bûnewe: کتن:[ هـ] یوگیربییەیۆ( هـ)، یوگیرۆبیییەی _ یوۆگیربییەی( هـ)، یوگیر ئەوەبییەی .
یەک گیرکران/yekgîr kiran: کتپ:[ هـ] یوگیرکریای هـ)، یەک بێ گیران.
یەکگیرکرانەوە/yekgîr kiranewe: کتپ:[ هـ] یوگیرۆکریای( هـ)، یوگیرکریایۆ، یەک پێ گیرانەوە، یوگیرئەوە کریای( هـ).
یەکگیر کردن/yekgîr kirdin: کتپ:[ هـ] یوگیرکەرڎەی( هـ)، یەل پێ گرتنەوە.
یەکگیرکردنەوە/yekgîr kirdinewe: کتپ:[ هـ] یوگیرۆکەرڎەی( هـ)، یوگیرئەوەکەرڎەی، یوۆگیرکەردەی( هـ).
یەکگیری/yekgîrî: نچ:[ هـ] یوگیری( هـ)، یەک پارچەیی.
یەکلا/yekla: ن: یەکتا.
یەکلابوون/yekla: کتن: دڵنیایوون.
یەکلایی/yeklayî: نتـ: یەکتایی.
یەک لە/ yek le: نتـ:
یەک لەدوان/yek le diwan: نتـ:
یەک لەدوای یەک/yek lediway yek: ئانتـ: بەردەوام، پەیتاپەیتا، پیایەیی، زنجیرە.[ ئینگـ : succeslvely ]
یەک لەدوای یەکترهاتن/yek lediway yek hatin: کتپ: دانە دەست یەکتری.
یەک لەسەر یەک/yek leser yek: نتـ: لەسەریەک کەوتن و کۆبوونەوە.
یەک لۆ/ yek lo: نتـ: یەکلا.
یەک پنگە/yekpinge: نتـ:[ ڕوو] جۆرە گیایەکە.
یەکماڵ/yekmaľ: ئانتـ:
یەکماڵی/yekmaľî: نچ:
یەک مەبەست/yek mebest: نتـ:
یەک نایەک/yek nayek: نتـ:
یەکنەساک/yeknesak: نتـ:[ کباک][ ئینگـ : monoton]
یەک نەکەوتن/yek nekewtin: نتـ:
یەکنوا/yekniwa: نتـ: ئەو هێندە بەفرەی بەیەکجار دەبارێت.
یەک نێرک/yek nêrik: ئانتـ:[ ڕوو][ کباک] تاکەنێرک وەک لە گوڵی ئۆرکیدا هەیە.[ ئینگـ: monoandrous]
یەک نیگا/yek nîga: نتـ:
یەک و دوو/yek û dû: نتـ: تاق وجووت، تاقتاقە، تاکتاکە.
یەک و دووکردن/yek û dû kirdin: کتپ: گفتوگۆکردن، ئاخافتن، پەیڤین.
یەک هۆ/yek ho: نتـ:
یەک هێشە/yek hêşe: نتـ:[ کشت] وەردێکە کە یەجار کێڵرابێت.
یەکیەک/yekyek: ئان: تاک تاک، تاق تاق
{
یاران گشت کەیف وەش سەفا فراوان
یەک یەک وەئەملای مەقامان یاوان
}
{مەولەوی}.
یەکیەکە/yekiyeke: ئانتـ:[ دەروون][ یەک+ یەکە] بیرەبیرە، تاکتاکە، کەمکەمە، وارەوارە، وازوازی : حاڵی کەسێک کە هەردەم لەسەر بیر و بڕوایەکە.
یەکێتی/yekêtî: نچ:[ یەک+ ئێتی] ئێکێتی، پرسدان هەڤ، پێرەوی، ترۆست، فەرکبوون، فێدەراسیۆن، کۆر، کۆمەڵ، هاودڵی، هەڤاڵبەندی، هەڤدڵی، هەڤداتی، یەکبوو، یەککەوتن، یەکگرتن، یەکیتی : yekîtî( کباک، باد)، یەکگرتوو، مۆنۆپۆلەکان، هاوپەیمان.[ ئینگـ : union]
یەکێتی ئابووری/abûrî: نتـ:[ ئاب] ڕێککەوتن یان گرێبەستێک کە لە لایەن دوو یان چەند ووڵاتێک بە مەبەستی پابەندی بە ڕامیاری ئابووری یەکگرتوو لە بابەتگەلی وەک مافەکانی گومرگی، بڕیاڕەکانی دارایی و باج …هیتر.[ ئینگـ : economic union]
یەکێتی بازرگانیەکان/yekêtî bazirganyekan: ن:[ یەکێتی+ بازرگان+ یەکان] .[ ئینگـ : trade unionism]
یەکێتی بەرهەمهێنەرەکان/yekêtî berhemhênerekan: نتـ:[ یەکێتی+ بەرهەمهێنەرەکان] .[ ئینگـ : producers union]
یەکێتی پیشەیی/yekêtî pîşeyî: نتـ:
یەکێتی خواز/yekêtî xieaz: نتـ:[ یەکێتی+ خواز]
یەکێتی دژان/yekêtî dijan: نتـ:[ یەکێتی+ دژان] یەکەی دژان.
یەکێتی گومرکی/yekêtî gumrikî: نتـ:[ یەکێتی+ گومرکی] .[ ئینگـ : customs union]
یەکێکم/yekêkim: نتـ:
1 . دانەیەکم، یوم( هـ).
2 . کەسێکم، یونا( هـ).
یەکێکمان/yekêkiman: نتـ: یەکێک لە ئێمە، یوما( هـ).
یەکێکە/yekêke: نتـ: یون، یوەنە.
یەکێکن/yekêkin: نتـ: یوندێ( هـ) :
1 . ئێنە یەکێکن، ئێوە یەکن.
2 . ئەوان یەکن، ئەوان یەکێکن، یونی( هـ).
یەکینی/yekînî: نچ: یەکێتی، زەقاڵێن، جۆرە گەمەیەکە.
یەکیەتی/yekiyetî: نتـ:[ ژمارە] یەکیی، یویی( هـ).
بەریەک کەوتن/beryek kewtin: کتن:[ بەر+ یەک+ کەوتن] لەیەکخشان.
بەریەکی/beryekî: ئانتـ:[ بەر+ یەکی] رادی، تایبەتی.
بەسەریەکەوە/beseryekewe: نتـ:[ بەسەر+ یەک+ ئەوە] وەبان یەكەوە.
بەسەریەکەوەبوون/beseryekewebûn: كتن: وەبان یەکبوون.
بەسەریەکداچوون/beseryekdačûn: كتن:[ بەسەر+ یەک+ دا+ چوون] شتێكە تێكەڵ بەشتێكی تر بێت.
:: بەسەرتێكەڵاوی ژن و پیاوێكدا چوون.
بەسەریەداهەبوون/beseryekdahebûn: كتن:[ بەسەر+ یەک+ دا+ هەبوون] قەرزاری یەکتربوون جا چ چاكە یان خراپە.
بەیەکەوە/beyekewe: نتـ:[ بە+ یەک+ ئەوە] پێکەوە، تێكرا، هەڤڕا.
پابەیەکداهاتن/pabeyekdahiatin: کتن:[ پا+ بە+ یەک+ دا+ هاتن] لاق تێک ئاڵان.
دەهەک/dehek: نتـ:[ بیر][ کباک] دەهیەک:dehyek یەک لە دە( کناو)[ : 1/10 ].
سییەک/hezaryek: نتـ:[ بیر][ کباک] یەک لە سی( کناو)[ : 1/30 ].
هەژدەک/hêjdek: نتـ:[ بیر][ کباک] هێژدەهەک:hêjdehek، یەک لە هەژدە.( کناو)[ : 1/18 ].
هێڵی یەکسانی موگناتیسی/hêľî yekisanî mugnatîsî: نتـ:[ فیز][ هێڵ+ ی+ یەکسان+ ی+ موگناتیسی] [ ئینگـ : aclinic line magnetic equator]
یاوای یوی/yaway yuy: کتن:[ هـ][ یاوای+ یوی] بەیەکگەیشتن.
.
.
.
.