[ ڕوو]

[ ڕوو] یان ڕووەک وەک جیهانی ڕووەک ناوی زۆربەی ڕووەکەکان لێرەدا تۆمارکراون و دەتوانیت کلیک بخەیتەسەر هەر ناویک بتبات بۆ لاپەڕەکەی.  

---

---

 

ئابانۆز	ئابری	ئابنووس	ئابنووسی شین	ئاجاڕ	ئاجرارەگ	ئاجڕا	ئاخ
ئاخچه‌باش	ئادارک	ئادارۆک	ئاراجید	ئارام	ئارەوەن	ئارتیشۆك	ئارج
ئارزەنگ	ئارژنگ	ئاروو	ئاروولە	ئاروونگ	ئاروێ	ئارینۆک	ئاریباریی
ئازالێە	ئازەرگۆن	ئازیکە	ئاژک	ئاس	ئاسپاگەس	ئاسپه‌ناخ	ئاسپوور
ئاسمین	ئاسۆ	ئاسیون	ئاغاجه‌واش	ئاغچی واش	ئافزەلەلک	ئافات	ئاڤەنۆس
ئاڤپەنگ	ئاڤزەلەلک	ئاڤۆک	ئاڤۆکادۆ	ئاڤتێگەریایی	ئاکاژوو	ئاکه‌س	ئاکاسیه
ئاکاسیای سینیگاڵ	ئاکانسوس	ئاگامەس	ئاگرەسۆتە	ئالئال	ئالالە	ئالۆبالۆ	ئالوج
ئالیسۆر	ئالینک	ئاڵاخ	ئاڵئاڵ	ئاڵالە	ئاڵەت	ئاڵەتە ڕەش	ئاڵەتە سوور
ئاڵەت فرەنگی	ئاڵەتەکێویلە	ئاڵه‌قۆق	ئاڵه‌كۆک	ئاڵه‌كۆكه‌پرچنه	ئاڵه‌كۆكه‌ ریخنه	ئاڵفپێچ	ئاڵقه‌تیز
ئاڵۆز	ئاڵۆشه	ئاڵووباڵوو	ئاڵووباڵووی  کێوی	ئاڵووبالووی جەنگەڵی‌	ئاڵووچه	ئاڵیقۆق	ئاڵیکۆک
ئاڵینگ	ئاناناس	ئاندرێشە	ئانسۆلۆجی	ئانسریدیا	ئانسریدیۆم	ئانگو	ئانگور
ئانگوری	ئاوەخۆرە	ئاوەژی	ئاروونگ
ئه‌باکا	ئه‌بانۆز	ئه‌به‌د	ئەبەنووس	ئەپلۆک	ئه‌تفک	ئەتلەسی	ئه‌جووڕێ
ئەچیلیا	ئه‌بانۆس	ئه‌خلاموور	ئەدابابا	ئەراک	ئەرجن	ئەرخەوان	ئەرز
ئەرزن	ئەرزێڵ	ئەرزنی	ئەرژەن	ئەرژن	ئەرغەوان	ئه‌رغه‌وانی سوور	ئەرموود
ئه‌ریوفی	ئه‌ریوفیی گه‌ڵاگوێز	ئه‌ریوفییه‌ هه‌نجیر	ئه‌ریوفیی مێو	ئه‌ریوفیی هه‌رمێ	ئەزالیا	ئه‌زبۆله	ئه‌زبێ
ئه‌زبێ کێویله‌‌	ئه‌زبێله	ئەزگیل	ئەزمانگا	ئەزمیری	ئەزوا	ئه‌سپارس	ئه‌سپارگه‌س
	ئەسپەرە
ئه‌سپه‌تد	ئەسپەرەم	ئەسپەرزە	ئه‌سپەرم	ئه‌سپه‌ستا	ئەسپەک	ئەسپەکی	ئه‌سپه‌ن
ئەسپه‌ناج	ئه‌سپه‌ناخ	ئە‌سپه‌نه‌ر	ئەسپەند	ئه‌سپه‌ندار	ئه‌سپه‌نده‌ر	ئه‌سپه‌نده‌ری سپی	ئەسپۆن
ئه‌سپێناخ	ئه‌سپیدار	ئەسپیرۆلا	ئەسپیلیا	ئەسپینگ	ئه‌سپنگی به‌نه‌	ئه‌سپینگی به‌فێ	ئه‌سپنگه‌ ماینه‌
ئەستیلب	ئه‌سترۆمیا	ئه‌سته‌رک		ئەسترێلک	ئه‌ستڕی	ئه‌ستڕی زه‌ردکه	ئەسرەمووک
ئه‌سفه‌ند	ئه‌سفیسکیا	ئەسکەری	ئه‌سكۆكاتیا سۆته‌كه‌ی بەزالیا	ئه‌سكۆكاتیا سۆته‌كه‌ی پاقلە	ئه‌سکوچیتا	ئه‌شه‌دبۆ	ئه‌شخه‌ڵ
ئەشرەفی	ئه‌شكیلۆک	ئه‌شنه	ئه‌شێف	ئه‌فتیمۆن	ئەفسەنتین	ئه‌قاقیا	ئەكاسی
ئه‌كسیلا	ئه‌ڵته‌رناریه‌ په‌ڵه‌	ئەلیسووم	ئەلدەر	ئەللو	ئەلووجە	ئەلووژە	ئەمسۆنیا
ئەموسڵا	ئەنانانس	ئه‌نجه‌روت	ئه‌نجوور	ئه‌نده‌کۆ	ئەندەلوس	ئه‌ندرۆسۆم	ئه‌نزه‌رووت
ئه‌نگوور	ئه‌نگیر	ئه‌نگینار	ئه‌نبه‌	ئه‌نیوه‌ر	ئەنییسوون
ئرج	ئزمری	ئسپێناخ	ئسوه‌ن	ئنجنار
ئۆنجە	ئۆفریس	ئۆمه‌سلا	ئۆیدیۆم	ئورڤەرا	ئووشی	ئوناگراسیا	ئونجە
ئێو	ئێشوو	ئێسپێناج	ئێرگۆت	ئێرڤست	ئێبلیا	ئێسپێناخ	ئێلوو
ئیلاخە
ئیپۆمۆێا	ئیسپیناخ	ئیزگیل	ئیسۆت	ئیسیوه‌ت	ئیراک	ئیکەبانە	ئینجاره

.

بائام	بائۆباب	بابرده‌ڵه	بابن	بابنەپێچ	بابوونە	باپیری	بابلابک
باتسکە	باتینۆك	باجان	باجانەسوور	باجانی ڕەش	باجك	باچک	باچیک
باتۆڤ	باتینک	باخۆخە	باداک	بادام	بادەم	بادەمچە	بادەمستان
بادەمی تاڵ	بادەمی خاكی	بادەمی ژێرزەوی	بادەمی زەمینی	بادەمی زەوی	بادەمی شامی	بادەمی شیرین	بادەمی كێوی
باده‌می کێویله‌	بادەمی هاڕڕاو	بادەمی هیندی	بادڕەنگ	بادرخان	بادیان	بارهنگ	باروونە
باریلی	باڕووتە	بازلیا	بازیوان	باژری	باسیلی	باڤی	باقوو
باقلك	باگیڤ	بالجان	بالمۆنی	بالنگۆ	باڵنگ	بامبوو	بامجان
بامجان فەرەنگی	بامێ	بامیە	بانیان	بانیان تری	باوام	باودەم	باوەشێنە گیا
باوەنیە	باوی	باوی ژێرزه‌وی	باوی زەوی	باوی شین	باویلکە	باویلێ	باوییلكە
باهەنجیر	باهێڤ	باهیڤ	بایەم	بایەو	باینجان	باینجانی ڕەش	باینجانی سوور
باییلكە	بایلکە	باویلکە		باڕێزە
بەیازە	بەربەردەوام	بەتولین	بەحشینک	بەرەبایەف	بەڕەزا	بەڕەشک	بەرەوە
بەڕبین	بەردەشکێن	بەردەگیا	بەردەمووکانە	بەردۆک	به‌رزه‌لنگ	بەرزەواج	بەرزلینگ
به‌رسیله	بەرکەمەر	بەرگەڵا	بەرگەمێ	بەرگووارە	بەرگوولە	بەریەمێ	بەری یەک دەنگی
بەڕەزە	بەڕەژە	بەڕوو	بەڕووڵە	بەرپێنە	بەزروونج	بەزوونج	بەعییڤ
بەقەری	بەقدەنووس	بەکربەگی	بەلازیز	بەلالووک	بەلالیسک	بەلالیک	بەلەدوون
بەلەزێ	بەلەسان	بەلەشوانە	بەلەک	بەلەکەشیرینە	به‌لبه‌له‌شوانه	بەلبەنی	بەلچم
بەلقران	بەلۆ	به‌لۆچه	بەلوو	بەلوانە	بەلی	بەلیک	بەڵک
‌بەڵالووک	بەڵالووکەکێویلە	بەڵالووكی كێویلە	بەڵاڵوک	بەڵاڵووک	بەڵاڵوێ	بەڵخەدار	پەلووک باخی
بەنا	بەنارۆمی	بەناڕۆمی	بەناشوانە	بەنەشیشۆک	بەنەفش	بەنەووشە	بەنەوش
بەندەكە	بەندەڤێ	بەندک	بەندۆک	بەندۆكە	بەنزەرك	بەنۆڵە	بەنووشت
بەنۆڵە	بەنیشت	بەووز		بتمیک		بەرفین	بەهێ
بتمیک	بچ	برامازگ	بنەبەڵەک	برۆمێلیا	بنووشووکە	بەنی تۆر
		بەناوشوانە
بەهیڤ	بەهیڤ ئاژنگ	بەهیڤ تاڵ	بەهیڤ تەرک	بەی	بەیانە		بەیبوون
بتە	برالە	براڵۆک	براڵوو	براڵووک	براڵوویی	بڕاڵوێ	بردیی
بخوور			بخوویر	بوخوورد	بخووری مریەم
بخورد	برنجداس	برایمە بۆگەنە	بڕەسۆڕە	بزبێزی	بزێبزی	بزگێیلە	برک
برنجمشک	برنجووشک	بزۆ	بزگیلە	بزنگره	بژ	بژی	بستە
بستەی سودانی	بستەی کێلگە	بستیک	بسک	بسكۆڵ	بسكۆڵە	بسکیلە	بسیرە
بشکۆژ	بشکۆڤ	بشکۆفت	بشكووژ		بنچخ	بنکەڤیک	بندەهلۆک
بڤز	بزبزۆک	بغورد	بغوردی سوودان	بغوردی کوردی	بغوردی مریەم	بلازیز	بلالووک
بلەت	بلج	بڵاڵە	پڵچ	پڵچی	بن لق	بنەوشۆک	بنچك
بنباقۆزە	بنبەرد	بنەگۆگەم	بنلق	بنگۆل	بنگۆزەڵە	بنبەردەقە	بنبەردووکە
بنەوش	بنیشت	بلووێر	بوخورد	بنبەردووگ	بووز	بووزە	بووسەڵی
بۆخاوە	بۆخۆشکە	بۆڕ	بۆق	بنەگۆزەڵە	بنەگۆزروان	بنووشووکە	بنەوش
بنەتاتی	بنتاتی	بندارۆک	بۆگەنكە	بوودینە	بووغاو	بووکک	بووهيشك
بووکک		بهـ	بهنو	بهنوونی	بهۆرک	بهۆک	بهێ
بێ	بێربێرۆک	بێرگامۆت		بێسانتەمارە		بێزەڕوو	بێزروو
بێژان	بنێشت	بنێشتەتاڵە	بنێشتی خاو	بنێشتۆکە	بۆمادەران	بۆمارانە	بێنخۆشک
بنێشتی کەرێ	بێولگ	بێهـ	بێویژان	بێژان	بووژان	بێسیرە	بێڵەهەڕ
بێزا	بێزەر	بیبه‌ر	بیتەڕ	بیرمشک	بیرمۆک	بیرمیشک	بیزا
بیدۆیدس	بیدۆیدس		بولبول
بیزەر	بیش	بیشەنگ	بیڤیر	بیک	بیکۆل	بیگ	بیگنۆنیا
بیلیلک	بیمیشک	بینەکار	بیۆک	بیویژان	بیهـ	بیهۆرک	بیهەنجیر

.

پاپایە	پاپل	پاپیرۆس	پاتاتیز	پاتچۆلی	پاپاقلۆزە	پاپریک	پاتک
پاتۆڤ	پاچیک	پاخراوتە	پاخڕ	پارپار	پارز	پارزی	باڕێزە
بارهنگ	پاری مهێ	پاری میهر	پاژەڕەژ	پاژەڕەش	پاشای	پاڤک	پاقلانچكە
پاقلە	پاقله‌ی ده‌نک سپی	پاقله‌ی ناووک سپی	پاقله‌ی ناووک سپی	پاقله‌ی ناووک سپی	پاقلیجک	پاقلینچکانە	پاکەپاکە
پاکەرشێلە	پالال	پالیتە	پاڵمە	پان	پاوزاخە	پایزە
پەپکەچەورە	پەپکەهەنجیر	پەپلانیۆز	پەپلە مەلیچکانە	پەپۆ	پەپوولەپایزە	پەتاتە	پەسیرە
پەڕپەڕک	په‌ڕش(بڕوێش)	پەنەرشكە	پەرپینە	پەنجەی مریەم	پەڵپینە	پەڕی گوڵ	پەمبلۆكی
پەم	پەمۆ	پەموو	پەڤک	پەقرپەقووژک	پەنجەدڵ
په‌رده‌عروس	پەڕەسپی	پەتاتە	پەلەسوور	پەنەرێشكە	پێچەک	پەڵک	پەنیرشک
پەرەنێشک	پەنەرشكە	پەژە	په‌ژه‌ڵ	پەڤک	پەنجۆڵەژەن	پەرمێشک	پەزشكە
پەنجار	پرمێشک	پەنەرێشكە	پەفک	پەزشكە		پەرەنشک	پەنیرشک
پەنجەی خانم	پەنجەگیا	پەژیک	پەڵپێنە	پەرمێشک
پزشكە	پتێتە	پتپتۆکە	پنچک	پنجار	پنج	پن	پشیلۆکە
پشکۆک	پڕپڕە	پرچۆكه‌	پرچاگەنم شامی	پژی	پڕپڕە		پرمێشک
پستە	پرپره	پستی	پستەق	پشیلۆکە	پشپشۆک	پسڵ	پشیلەپاییزە
پرزانگ	پندی چوارپێ	پسنچک	پندی هه‌نجیر	پندی هه‌رمێ	پنس	بیلون	پنگ
پڕچەکۆڵ	پشیلۆكە	پشکەگوڵ	پنجک
پۆپنە	پۆستی	پۆپکە	پۆپە	پۆلكە	پۆشەگا	پۆپنەی کەلەشێر	پۆپیتە کەڵەباب
پۆپەکەلەشێرە	پۆلن	پۆپەسوورە				پوویس	پوونگە
پووشوو	پوولاک	پوونگە كێفیلە	پوونگ	پوونگە ڕێوی	پووشان
پوینەچەرمە	پوینە دەیمی	پوینە رواس	پوینە كێویلە	پوینە	پوشک
پوژیکی	پوپ کەڵەشیر	پوشەماسوورە	پوشکرکگر
				پێچنەكێویلە	پێكەوک	پێمریشکە	پێکووڵه‌
پێچن	پێچووکه	پێرک	پێربوونەوە	پێشە
پیاز	پیازەخوگانە	پیازەمارانە	پیازەمشکانە	پیرڤازی	پیازی هورچ	پیرقەڵاچک	پیام
پیۆنز	پیوونز	پیرایشۆکه	پیزپیزۆک	پیزلک	پیزڵ	پیزۆک	پیستیل
پیشۆک	پیفە	پیفەلۆک	پیسزک	پیفۆک	پیفوو	پیڤەلۆک	پیڤۆک
پیڤۆنگ	پیڤیر	پیلەک	پیوە	پیۆک

 .

تاتوورە	تاتووڵە	تافتاف	تاقەگوڵ	تاڵەکاوە	تاڵشک	تاڵیش	تاڵیشک
تاڵیشکە	تاڵیشکێ	تانتۆز	تاڵینتۆز	تاڵیتۆز	تاڵیتۆسک	تاریتۆسک	تاڵکه‌پیرانه
تاڵی شاری	تاوڵەکێفیلە	تاڵوو	تانجەخەرووس	تاووگ	تاوی	تایلە
							تەحلیشک
تەرازان	تەراڤی	تەرەب	تەروو	تەرو	ته‌رزی خه‌یار
تەڕاش	تەڕە	تەڕەپیاز	تەڕەپەنە	تەڕەپیواز	تەڕەتەوەن	تەڕەتوو	تەڕەتووڕە
تەڕەتیزە	تەڕەسڵێمانە	تەڕەلەیلان	تەڕەماش	تەڕەوون	تەڕبی	تەرتیزەک	تەرەوەن
تەربی	تەستەزنیگ	تەڕەبنە	تەقلە	تەپەدۆر	تەماتەمارانێ	تەڕەبی
تێرویی					تەماتە	تەماتە جنانە	تەماتە جنانێ
تەنگيز		تەوەس		تەوسكە		تەووسكە
	تسوگا	تلپ	ترە	ترێ	تفڕەوەن	تووسوورە	تۆماتێز
ترپ	ترشۆکه		تۆسی نه‌		تیرۆ	تەنگز	تفی
ترشۆکه‌خاسه‌	تیسمۆرکه	ترشۆکه‌گایه		تلۆتەک	تلۆڤە	تفتەگیا	تڤسك
	تۆڕتۆڕ		تۆڕاسک	تۆڵەكە
	تۆوسپی		‌‌	تورنج		تاڵکه‌ماره
	تۆماتیز	تورەكیشە	تەپڵەگوێنیە		تیشەمبی
تۆول	تۆوڵەكە				توڵەکی
توو	تووت	تووەڕەشە	تووەسوورە	تووتەبەر
				توور	توورەزەڕە	توورەزەڵە	تووڕەشک
توورەشوانە	تووڕەق	تووتن		تووزک		تووشەڵە	تووشەمی
تووی سوور	تووی وشک	توویە	توولەزەڕە	تورەكیشە	تووی ڕەش	تووی سپی	تووم ڕەكیشە
	تووزک	تووتم	توترك	توورک	توتوم	توتم	تووم ڕەكیشە
توی	تویە	تێكوڵی گووێز	توێكڵی گوێز	تووی ئاڵتونی	تووەسوورە	تێسووە كەرانە	توێسییەبزنانە
تیسوو	تیسووه‌بزنه‌	تیسووه‌گایه	توور	تووری ڕەش	تووری سوور		تێسووێ
تووربە	توورش	توورشكە	تورشێنەک	توورشێنەک	توورشكە	توێسییەكەرانە	توورک
توترک	تیکان		تۆرپ	تۆرپە	تڤر	تەڤرک	ترب
توویس	تووزە، تووزرە	تۆیسی	تۆیسوو	تێسوێ	تیسووێ	تۆسی	تسوێ
تیرتیرۆکه	تیلماسک	تیتلیسک	تیتن	تیتوو	تێسوو	توھڤێ کەرەنگایە	تۆی کەنگر

.

جاتره	‌جاترەدەشتەکی	جاترەکێویلە	جاترەی ئەسپ	جاترەی فارسی	جاجك	جاجكە	جاجكە پالمە
جاجكەتاڵە	جاجكەتیڵە	جاجكەخۆشە	جاجكەشنگ	جاجگ	جاجگەگزك	جاچك	جاسفت
جاسیون	جاف	جافەری	جافەری کێوی	جافلقێنە	جافیلۆن	جانەر	جانەمەرگ
جامبۆس	جۆ	جه‌	جەباری	جەرجیر		جەعفەری	جەعفەری کێوی
جەواڵوو  ‌		جەهـ	جەهە	جه‌هته‌ر	جەهداسک	جەهداسی
	جرێش	جعیدۆک	جەوی	چاران چەقیلە
جۆ	جۆباخی	جۆتاڵە	جۆداس	جۆدان	جۆزستانە	جۆسێ	جۆشڕەبە
جۆفەرەنگی	جۆک	جۆکێویلە	جۆهەشتدان	جۆی ڕەش	جۆی سپی	جۆی شامی	جۆی شەشپەڕ
جۆی هوورچ	جۆرجیا	جۆزبوویی	جۆی کێوی	جۆشیرە	جۆشیلە	جۆی هەشتپەڕ	جۆزناق
	جنارە		جنچک		جووێ	جێرانیووم	جهێ
	جێرك	جەبەش	جیوەی گیا				جیڕجیڕۆک

.

چاپانە سەرێ	چاترە	چاخشوور	چاران چەقیلە	چارەچەقیلە	چارکندێلە	چارۆکە	چاڤبازە
چاڤچیچک	چاڤڕەشۆک	چاڤرۆکە	چاڤشین	چاڤمارک	چاڤچیلک	چالووک	چاڵۆک
چام
	جاوەپشیلە	چاوەقڕقاوڵ	چاوەگا	چاوبازە	چاودەر	چاوکەجیلان	چاوکەژیلان
چاویلکه	چاوبۆرە	جاوپانکە	چاڵی چەقیلە	چاوکوتکە	چاوئێشە	چاوزەقە
چەبت	جەت  ‌‌‌	چەدەنە	چه‌ورۆکه	چه‌سپۆکه	چەقالە	چەقالەی تاڵ	چه‌قچه‌قه
						چەقەرە	چەکەرە
چەوڵەک	چەودان	چەودەر	چەودەن	چەوەنە	چەوەنەر	چەوەندەر	چه‌وغان
چەمەمارە			چرۆ	چەوڕۆکە	چارەچەقیلی	چەمەبازەڵە
چەوێندەر	چەووەر	چرپی	جوغە	چريش	چقڵ	چنار	چنارکەڵە
چنارکڵە	چۆخان	چۆدەر	چۆنەر	چواڵە	جۆتارووک	چێودان	چیچه‌گی
چووز ¹ /çûz: ن:[ ڕوو] 1 . ناسکی تازەی دارانە. 2 . دارێکە پەیوەند( مەتوربە) کرابێت. چووزە/çûze: ن:[ ڕوو] تووزە، تووزرە، چەقەرە، چووقرە، چووزەلە،							چووقرە،
چووێزەرە	چوویزرە	چووزەڵە	چووزرە	چووزە	چووزەرە	چووزرە	چووزەڵە

.

		حه‌لوکه	حەندەگۆ

.

خاچک	خارچک	خازیاغە	خاڵەڕەش	خاندووق	خاندوک	خاوێن	خازی
خاو	خاوپشت
خڕنووك	خەڕنووک	خەربەنگ	خەرنووف	خەرتەلەی سپی	خەڵتانە	خەلییلە	خەڵف
خه‌یار	خۆخ	خیار	خۆجه‌لـی	خەڵووزەی بەرەڵڵا	خیارۆک	خوژە	خونچە‌
خر	خرنوک	خرکە	خه‌ربزه‌	خەزەرە	خەزەرۆک	خەزەلۆک	خەربەند
خورێل	خووژە	خورماسیچان	خۆشەتاڵوو	خولیره‌	خلێره‌	خورما	خڕنوک
	خاڵەڕەش	خەزەرۆک	خولیرە	خلێرە	خووەرێل	خوێنەسیا وەشان	خرچه

.

	دار	دارەتوو	دارەلنک	داروام	دانگۆ	داهلیا	دای
	دارەبەن			دەنووکی لەقلەق	داربەسقەننە	دارەباسقەنە
دارتەزبیح	دارەقەیسی ڕەشە	داربی	دارتۆفانە	داسوو	داری ووشک	دارسووژن
			دەن	دەنەشک	دەندەرۆشک	دەندەروشک	دەنکە کەنگر
ده‌ڵاو	دەوەن ‌‌	دەرخ	دەنكی میوە	دەقدەلاڤ	ده‌غه‌ڵ	دەینەك
دڕدووک	دڕۆ	دڕووزه‌رکه	دلبی	دڕکه‌ ئاڵه‌ت	دڕک	دڕیی	دڕک وداڵ
	دڵەکەڵەشێر			دڵخوێنین	دەوەن
دۆرێ	دۆریە	دۆبەسەرە	دۆمەڵان	دۆری	دۆك	دۆراخ
دووگمە				دڕەیلی	دنێب
	دوولەپە	دوومەڵان	دووچەوەنە				ت

.

ڕازیانە	ڕازیانەی دەریا	ڕازیانە رۆمی		ڕاسقی
		رەبەنۆک	ره‌به‌نوک
ڕه‌زه‌ڵه	ڕەشەگەنمە	ڕێزەڵە	ڕەگ		ڕەفیسكە
		ڕست		رزیانك	رخه‌	ڕجن
ڕەبە	ڕەبەنۆک	ڕۆنی بادەم	ڕۆیناس	ڕۆست	ڕۆکا
ڕوول
	رتاخ	ڕووبینیا				ڕوسقە
	ڕێلی	ڕێحانه	ڕێحانەكێویلە	ڕێخه‌داڕوو	ڕێون	ڕێزەڵە	ڕێزوان
ڕیشالۆ	ڕیشووی گوڵەپێغەمبەر		ڕیشە	ڕیشاکومان	ڕیواوی	ریان	ڕییحانه

.

زارەگا		زەبەش		زافەران	زەردەڵوو	زیره‌ی رۆمی	زەل
زەردەلوو	زه‌عفه‌رانه‌ درۆزنه	زووراتی سوور	زیزڕه‌مه‌نده	زڕه‌گۆگم	زەنگوڵەگیا	زڕتک	زەرتک
زەنگەتەترێ		زیزانە	زیوان		زەنگەتە ترێ	زەعفەرانی مێرگ
زڕەئەسپیندار	زیرەی شیرین	زڕتوو	زڕپوونگ	زیوان	زیزانه‌	زروێ
		زەنگولەگیا		زەردەگۆینی	ئەزمانگا _ زمانەگا،		زیی

.

ژارک	ژارماسی	ژاڵە	ژان		ژوژالک		ژیون
			ژەهرەماسی

.

سادیل	سایکلامین	ساردەگیا	ساردە	ساوس
سەرەئەژدیها
سه‌رڕه‌شه‌	سه‌یدۆکه	سه‌رپن	سەرەچۆلەكە	سەریش	سەرووی کێوی	سەرەكیسەڵ	سه‌ڵه‌مکه
سەرکەشکۆرە	سەوۆڵ	سەرپێچ	سه‌روو	سەربەدۆنە	ستانگ	سەرچووزەڵە
سپۆن	سپیدار	سپێناج	سپێناخ	سپه‌ند	سپندک	سپی چنار
سترک	ستەرک	ستێرک	ستریی
سرێش	سرێشمه	سرس		سفرابەر	سلق	سلک	سماق
سمڵی شیرین	سماوق	سنجوو
سۆبلەتی		سۆڵی خانم	سۆرنجان
سووتەکە	سوورەچنار	سوکنە	سوێسنه	سوونوله‌تیف	سوه‌یل	سووس	سوماق
سووسکە
سوپه‌ند
سێب	سێ بن هەرد	سێب زەمینی	سێفەزەمینە	سێوی زەمینی	سێوی خۆشەویستی	سێکۆک	سێڤی ترشی
سێو	سێوی بن زەوی	سێوی بن عەردیلە	سێوەخووگاە	سێسوو	سێرادان	سێوه‌ڵووکه	سێوه‌ڕه
سێبسکە	سێبسکۆک	سێبسکۆڵە
سیابۆ	سیچکی	سیپچان	سیری زه‌رد	سیرینچکە تاڵە	سیسەم	سیرک	سیڤ
سیره‌کوللۆره	سیواک

.

شابانە	شات	شاتان	شاتوو	شاتەڕە	شاتوان	شانوکڵی
شاسپه‌ره‌م		شاسپه‌ره‌م		شامی	شامک	شاوانە	شاحوسێینی
شۆشین	شیفار	شیرشیرۆکه	شیركوتک	شەكرۆكە	شێمی		شکوریا
شەلەمینکەرە	شەمبەلێک	شەمبەليک	شەمێلە	شکۆفە	شکۆفەی گوڵ	شانۆباخیی	شانۆکی
	شەوەڕە	شووتی	شتڵ	شفتی	شەخەڵ	شەوەندەر
		شەغەڵ( هـ)، شۆخەڵ( ڕەوا)، شێخەل، شەخەل،
شه‌وبۆ	شللێر	شه‌شپه‌ر	شیری بادەم	شه‌ڵوار به‌كۆڵ	شنگ	شه‌له‌مه	شەمەدانی
	شمڵی	شەلەمینكەرە		شۆرەبی	شەنگەبی	شووقەلەت	شووتی
شريس	شرێز	شريژ	شیڕێز	شێلمۆک	شه‌لەمه	شەلەمین کەرە	شیلە
شلوور		شەلەمە	شیلمۆک	شنگی	شینوک	شیرمار	شیرشیرە

.

عەبەنووس	عه‌نجور	عه‌لوکه‌	عه‌نزه‌روت	غه‌ربه‌نگ	عه‌نبه‌		عه‌مبه‌
	عه‌به‌نووس		عەرعەر

.

				فریزو	فسکە	فسقە
		فستاق	فسقل		فیقی		فەقیانەچەرمە
			فیسکە

.

			ڤامێرە	قێڕەگيا	قەجوان

.

قاپشینكە	قاپشینکەرە	قاپکەوڵە	قاپێلک	قاپەکوڵە	قارچ	قارچک	قازیاخه
قاسمە	قانگه‌لاشک	قاللۆر	قالۆر	‌قامیش	قانگ	قانگله‌	قایه‌غ
قانگەل
قەدی گیا		قەرەخەرمان			قەرەقۆز
قەزوان	قەسقەوان	قەزوانی ووردە	قەیتەران	قەڵاس	قەلۆغان	قه‌ڵه‌م	قەوارۆک
			‌			قەیتەران	قه‌یاغ
قناوڵێ	قسر	قنگاوڵە	قنگەری	قنگەلاشک	قڵپن	قنچک
قۆخ	قۆڕە
	قومام	قوون سوور
قیزه‌ڵه‌	قیزیه‌له

.

کارگه‌گولانه	كارتۆفڵ	کاڵتاس	کارۆت	کارووت	کاردوو	کارگی که‌ما(که‌ما)	كارتۆڵ
کاناڵی	کاسنی زەرد		کارتۆفل		کامبۆس
كابیشە	كاژیلە	کاڵەکەمارانە	کاکنج	کاهوی کەروێشک	کاکاو	كاهوەكێویلە	کاج
کاژی	كاڵه‌كی كاڵ	کاژ	کاڵه‌که‌ ماره‌	که‌له‌م کاشوور	کارگه‌ به‌رسوورکه‌	کارگه‌ گولانه	کاڕووس
كەباد	کاڕۆش	کاشمە	کووزەڵە	کەلەرم
كەڵبەشە	كەرتەشی	که‌کره	کەپەلووك	کەژیلان	که‌فکه‌فۆک	کەبات	كه‌نگر
كه‌په‌ک	کەرەی بادەم	که‌رته‌شی	کەرتەشی شیرودار	كەربەش	کەپەنکە	کەلال	که‌فکه‌فۆکه
کەنگرۆشک		کارتە، کەد، کەم			کەزوان
كەلەم		کەنگەرۆشک	کەلەمی	کەلەرم	كەلەمی ئاسایی	كەلەمی ئەڵمانی	كەلەمی بەریتانی
كەلەمی بۆک چۆی	كەلەمی پادشای جێنوەری	كەلەرمی پۆرتوگالی	كەلەمی جێرسی	كەلەرمی چینی	كەلەمی سەڤۆی	كەلەمی سوور	كەلەمی ناپا
کاڵەکەمارانە				کەمینەکە
کروزروو			کنێرە
	كرمه‌پند	كڤارک	کڵۆریشە	كلۆ	کلگ	کلچێوکه‌ماره	کڕنوو
کڕنی	کلکەپشیلە
			کۆتەرە	کۆچە	کۆچەکاو
کۆکه‌ڵاش		کانگەلاشک	کۆخڵ	كرمەكوژە	کولوک جوتیان	کولیلکەک	کوچووڵە
كوورس		كووزەڵە	کووشی	کووله‌که	کوونجره	کودوو	کوودی
كوت	كوترا	کوڕاده	کویله‌که	کوژاڵک
	كێزر	کلیلەسێو	كیفۆک	کیڤۆک	کەنکروک	کنگرۆشک	کیی ئەپڵ

 .

گاتوو		گارس	کەنگر		گازوبان
		گازۆڵە		گاڵ	گاگۆز	گوێ وورچە	گاوزمان
گه‌پڵه	گەرچەک	گەرچە	گه‌پڵۆن	گاومە	گەز	گه‌زگه‌زک	گەزگەزۆك
گه‌ز‌نه	گه‌زیزه	گەزەر	گه‌ڵاڕه‌کێشه	گه‌سکه‌فه‌قێ	گه‌سکه‌شاری	گه‌سکه‌سپیلکه‌	گەزۆ
گەسکە
گەنم	گەنمە شامی سوور	گەردی گوڵ	گەوڵەزەر	گەنگرەکەرانە	گەرچەک	گەورەلگە	گەوزەلکە
گەڵاز	گەڵاس
گەوون		گەورەلگە	گەوزەلكە		گەزیزە	گەوڵەزەر	گزگزە
	گیامسک	گەڵای دار	گڕالک		گۆپکە
گزگزە	گزگل
	گژتژا روڤی	گوشک	گڤير	گڤيژ	گڤويشک	گڤيشک	گڤيش
گاوەسپوکی	گەبڵە	گەزەنی	گزەرکی	گڵارێ كێشە	گلێخە	گڵیمەشڕی	گوزروانە
گلم
گۆزروان،	گیلاخە		گژنیژە کێویلە		گندۆره	گندۆره‌ی نه‌گه‌یشتوو
گۆپكە	گۆنج	گۆنە	گۆژی		گۆگەم	گۆگم	گۆچانەزێڕینە
گۆشک	گۆيج	گۆیژ	گوێژه مازەنی	گۆييژ	گوڤيشک	گورالاچەرمێ	گوراڵەچەرمە
گووزەڵە	گووسنج	گورگکوژە		گوونگوونه‌ سه‌گه	گوونگوونه‌ که‌ڵه‌بابه‌
گورزەگیا
گولاڵه‌سووره	گوڵه‌ئاخ	گوڵه‌ئاوات	گوڵەئاورێشم	گوڵه‌ئاڵۆز	گوڵە ئاوئێشە	گوڵەچاوئێشە	گوڵەئەتڵەسی
گوڵەئەستێرە	گوڵەباخ	گوڵەباخی هەمیشەیی	گوڵەبان	گوڵەبەڕۆژە	گوڵه‌به‌ڕۆنه	گوڵەپەرێزە	گوڵەپەمۆ
		گوڵەپرووزە
گوڵەپژێن	گوڵەپێغەمبەرە	گوڵەزیو	گوڵەبن عەرد	گوڵەپرزووە	گوڵەدان	گوڵەداودی	گوڵەتەلەمسە
			گوڵەدەمەشێر	گوڵ هەسیل
گوڵەجوتێرە	گوڵەچاوئێشە	گوڵەخشخاش	گوڵەڕۆنە	گوڵەمەشقانە	گوڵەغەزێم	گوڵەفەقێ	گوڵەخوێن
گوڵه‌کاژه	گوڵەگەزیزە	گوڵەگێوژ	گوڵەمێلاق	گوڵه‌مێلا‌قه	گوڵه‌مه‌یموونە	گوڵه‌گه‌نمه‌(قه‌ڵداس)	گوڵەنەورۆز
گوڵەهەمێشە	گوڵەهەنگوین	گوڵەچامە	گوڵەڕيزان	گوڵەهەنگە	گوڵە مێخەکە کێوی	گوڵەنەورۆزە	گوڵەهەنگوین
گوڵ شفا	گوڵ مەحفیر	گول بەهار	گول بەفرینک		گوڵەهەنگوین
		گوڵی داودی	گوڵی مینا		گوڵ نیشان	گوڵزووانە	گوڵی ئادار
		گونەپارە				گوێنی	گوێ مشكە
گوێزروان	گویژ	گومش	گووْژ	گوهووشک	گوهيژ	گوهيشک	گويشک
					گهووژ	گهيشک
		گوێزی ئیندۆنوسیا			گێلاخە	گێلاس	گێلەخ
		گێنۆ
گێچانه	گێزەر	گێوژ	گێوژەباخی	گێوژەکێوی	گێوژەمازنی	گۆیژەمازنی	گێووژ
گیائاڵەت	گیائاڵۆش	گیائەژدیها		گیابزنە
گیاپیرۆزە		گیای خراپ	گیاوشتره	گیاگه‌نه‌مه	گیامێشووله	گیامسک	گیامه‌خمه‌ره
گیامامیله	گیامارانە	گیاکوڵکن	گیاکه‌وه	گیاسارمه	گیازۆره‌که	گیادڵ	گیاحه‌سه‌ن به‌گ
گیاپەنجە	گیابرینجه	گیابه‌رخۆڵه	گیاقەیتانی	گیاكیشە	گیاروونە	گیاپشیلە	گیابریش
گياهەنگ	گیاهەنجیر	گیاکەوە	گیانگیر			گیاگۆپاڵە
گیاگروێس	گيائادەمە	گیاکووز	گێنۆ
			گیانەرمۆكە	گیاوەردێنە	گیاورچ	گیاهەڵاوە	گیاهەنجیر
گیاهەوێردار	گیاهورچی	گیاهوشتر	گیای زیانبەخش	گیای ڕەش كەڵەک	گیای شاژن	گیای گۆگەم	گیای هەنگووستیلە
گاردینا	گیواوڵە	گیراووته‌	گیوگيچاوه‌ سه‌ودا	گيرچ	گيژۆک	گيژەله

 .

 

 

گیا ئەسپ/giya esip: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكی بۆگەنە دەرمانی بەهێزكردن و میزو ئارەق پێ كردنی لێ دەردەهێندرێت.

گیا ئەسپۆن/giya espun: نتـ:[ ڕوو] ئەسپۆن.

گیا ئەسپێ/giya esipê: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گوڵی سپی یان پەمبە دەگرێت.

گیا ئەستێرە/giya estêre: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی كێوی پزیشكی یە گوڵەكەی بۆن خۆشە. ( ستارۆست).

گیا ئەستێرەی دەریا/giya estêrey deriya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە لە شوێنی شێ داردا دەأوێت بۆ مەبەستی پزیشكی و ڕازاندنەوە ی باخچەكان دەروێندرێت.

گیا ئەنگوستیلە/giya engustîle: نتـ:[ ڕوو] ئەوەش بەرەكەی وەكو ئەنگوستیلە بوو بۆ ماڵات باش بوو.

گیا بالووكە/giya balûke: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكی شیرداری پزیشكی دەڵێن شیراوەكەی بۆ بالووكە باشە.

گیا بەراز/giya beraz: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گوڵەكەی بەشێوەی هێشوەی سوورە.

گیا بەرخۆلە/ giya berxole: نتـ:[ ڕوو] پاڵمە، چەورک، چەورۆكە، چەورە.

گیا بەرک/giya berik: نتـ:[ ڕوو] [ Bot : groundsels].

گیا بەڕەزا/giya beřeza: نتـ:[ ڕوو] بۆنەخۆشی گورچیلە باشە.

گیا بەست/giya best: نتـ:[ ڕوو] بەلەسانی بچووک : گیابەند: دەوەنێكی بچووكە بۆ ڕازاندنەوە ی باخچەكان دەروێندرێت.

گیا بەڵەكی/giya beľkî: نتـ:[ ڕوو] گێزەری شەیتان: گیایەكی پزیشكییە گوڵی سپی دەگرێت بەرەكەی وورد و بۆن خۆشە بۆ چاۆەكردنی نەخۆشی پێست بەكاردەهێندرێت.[ Bot : Cerefolium].

گیا بەن/giya ben: نتـ:[ ڕوو][ رۆژک، مكـ] شەوبۆ باخی: دارێک گوڵی زەرد و بۆنخۆشە بە خۆڕسک لە ناوچەی مەهاباد شین دەبێت، لە پەرتووكی ( الحاوی – رازی ) وەک داروو بەكاری دەهێنێت بۆ دژە زەردی.[  Bot : matthiola Alyssifolia].

گیا بەند/giya bend: نتـ:[ ڕوو] وەركەمەر، ڤەركەمەر، خوشبین: گیایەكی نایابە لە كوێستانی زۆر سەخت نەبێت وەگیرناكەوێت، گەڵای كورت و ناسكە گوڵی سپی یان زەرد دەگزێت و بۆن خۆشە و ئاوەكەی بۆ ژانەزگ زۆر باشە.

گیا بەنیشت/giya benîst: نتـ:[ ڕوو] ئەوە گیایەكی وردە لە وەرزی بەهاران شین دەبێت و گوڵەكەی وەكوو بنیشت دەجوورێ واته‌ ده‌یجاون. [ Bot : Antenneria neodioca].

گیا بەهارە/giya behare: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكی یە گوڵەكەی فستقیە رەنگی زەردی لێ دەردەهێندرێت.

گیا بەهارییەکان/giya beharîyekan: نتـ:[ ڕوو][ گیا+ بەهار+ ییەکان] مەبەست لەو گیایانەیەکە لە وەرزی بەهار پێدەگەن وەک : باوی‌، باڕێزه‌، بەرەزا، بەنگۆکە، پاڵمە، پەڵپینە، پۆڵکە، پونگە، پێچۆلەکەسڵمکە، پێقەلە، پێگورگە، پیشۆك، پیفۆك، ترشۆكه‌، تریشکەی شاخی، تۆڵەکە، تێسوو، چاران چەقیلە، چاوبازە، چەورۆکە، خاتوونەبنگۆزوران، خەرتەلە، خرنۆك، ڕێواس، دەلو، دڕکەشینە، دۆڵی‌، سڵق، سلێركه‌، سوورەبنە، سوێرەلە، شاتەرە، نانەشوانە، شەکرۆکە، قالوورە، قنگاوڵە، قومام، كاردوو _ کاردی، كنگر، کۆڵەقوارگە، کووزەڵە، كوارگ، کینواڵ، گەپڵەشیرین، گۆزوان، گێلاخە، نێرکی تێسوو، نێرکی سوورەبنە، نێرکی کەرەکۆڵ، نێرکی کنۆر، نێرکی گیامانگا، ….هتد.     

گیا بڕە/giya biře: نتـ:[ مکـ][ بل، ئاکـ][ گیابڕ+ ئە] گیابڕکە، فیرکە : گیایەکە قەفقەفەیە، قەفەکەی سوورە و لە چیایان دەیدروونەوە بۆ ماڵات.  

گیا بڕكە/giya biřke: نتـ:[ ڕوو] گیابڕە.

گیا برش/giya biriş: ن: باكك: خەم كێشان.

گیا برینە/giyabirîne: نتـ:[ ڕوو] ئەویش جۆرە گیایێک بوو ئەگەر گوڵەكەت كوتابا و لەسەر ده‌ست یاخود باسكی خۆت دانابا بە چەند سعاتێک جێگایەكەی دەبووە برین.

گیا بڕین/giyabiřîn: کتن:[ گیا+ بڕین] گیادەرمانە : گیایەکە بستێک بڵند دەبێت و گوڵەکەی وەکو ئی بووژانی سوورە.  

گیا بۆگەنە/giyabogene: نتـ:[ ڕوو] گیایە بۆگەنێوە، كە كوڵا ئاوەكەی لە جێگای خارشتدار برژی یا تڵتەكەی لەسەردانرێت زۆر باشە.

گیا پاڵونە/giyapaľone: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی بەهاریە.

گیا پەپوولە/giyapepûle: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی جوانە گوڵی پرتەقاڵی دەگرێت ، پەپوولە لەدەوری دەسوورێتەوە.

گیا پەڕەسێلكە/giya peřesêlike: نتـ:[ ڕوو] گیامەیاسیری: گیایەكە لە شوێنیسێبەر و نسرم دا دەأوێت، گەڵاكەی لە لەپی دەست ەدچێت گوڵەكەی زەردە أەگەكەی كورت و ئەستوورە ئاوگەكەی دژی مایەسیری تەكاردەهێندرێت.

گیا پەنجە/giya penice: نتـ:[ ڕوو]] پەنجۆڵەی ژەن. [Bot : Anastatica Hiero Chuntica] .

گیا پەنوور/giya penûr: نتـ:[ ڕوو] جۆرە گیایەکە لە كوێستانەكان شین دەبێت. بەوشكی زۆر باشە بۆ ماڵات. ده‌یکه‌نه‌ ( گورزه)‌یش و وشکی ده‌که‌نه‌وه‌ بۆ زستان؛ گورزه‌ ئه‌وه‌یه‌ تێکی وه‌ر ده‌ئاڵێین و پێی ده‌ڵێن ( ڕیسی)ـیه‌گیا.{ مام حه‌مید ڕەشاش}

گیا پەنیرە/giya penîre: نتـ:[ ڕوو] دەوەنێكە گوڵەكەی برنخۆشە.

گیا پتۆت/giya pitot: نتـ:[ ڕوو] ئەو گیاییە لە وەرزی هاوینان پەیدا دەبێت. لەو كاتەی مەڕ لە پەرێزی دەكرا، جا ئەگەر مەڕ دانی زۆر خواردبا و گیای پتۆتیشی خواردبا، مەڕی دەكوشت. بۆیه‌ شوانەكان خۆیان له‌و جێگایه‌ لا ده‌دا که‌ پتۆتێ لێ با و خۆیانیان دەپاراست.

گیا پسكە/giya piske: نتـ:[ ڕوو] ئەو گیایە كە وشك دەبوو پێی ده‌ڵێن دار پسكە. لە كاتی مەڕ پسكەی گرتبا، وه‌کوو ڕێزه‌ موروو به‌ به‌نێکی سۆر لە ملی مەڕەكەیان دەكرد، چاك دەبووه‌وە. پسکه‌، هه‌ڵامه‌تی ئاژه‌ڵانه‌؛ من خۆم به‌ ده‌ستی خۆم ئه‌و دار پسکه‌یه‌م له‌ ملی مه‌ڕ کردییه‌ و به‌ چاوی خۆم دیتیتم چاک بوویته‌وه‌. ئەوەیش نەدەخورا.

گیا پشیلە/giya pişîle: نتـ:[ ڕوو] ناردین: گیایەكە گوڵەكەی بچوك و پەمبەیە أەگەكەی دەرمانی لێ دەردەهێندرێت بۆ بەهێزكردنی دەمار و جگەر و گورچیلە :Bot: Valerian.

گیا پیرۆزە/giya pîroze: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە قەدو گەڵاكەی تووكنە، گوڵی سپی یان ئەرخەوانی دەگرێت.

گیا پیرێژنە/giya pîrêjine: نتـ:[ ڕوو] چڵەگیایەكە گوڵێكی بۆری هەیە، بەووشكی تف لەسەر گوڵەكەی دانرێت ئاوەڵەی دەكاتە

گیا تا/giya ta: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە بۆ چارەكردنی تا بەكاردێت لە بەیبوون دەچێت.

گیا تاڵە/giya taľe: نتـ:[ ڕوو] دەوەنێكی خۆهەڵواسەرە، گوڵەكەی بەشێوەی هێشویەكی شۆری سپی و مەیلەو پەمبەیی یە بەرەكەی خڕوووردە أەنگی فستقی یە، ئاوگی قەدەكەی تاڵە و ئیمجا شیرین دەبێت.

گیا ترۆقە/giya tiroqe: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گەڵای وەك وێنجە وایە ساقەتی ئەستوورترە، گوڵی زەردی بچووك دەگرێت، بەشینی ماڵات كەمتردەیخوات بۆ تفاقی زمستان هەڵ دەگیرێت.

گیا تیراوێ/giya tîrawê: نتـ:[ ڕوو] Bot : Veronica Anagaloides – beccabunga:

گیا جاڕ/giya: نتـ:[ ڕوو] مێرگ، مەرزا. [ ئینگـ : Meadow]

گیا جنۆكە/giyacinoke: نتـ:[ ڕوو] گیابڕ: گیایەكی پزیشكی یە گوڵەكەی زەردە.

گیا جۆ/giyaco: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە لە جۆ دەچێت.

گیا جوانە/giyaciwane: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكی سەڵك دارە لە كۆمەلەی زەمەق گوڵی سپی ، سوور و زەرد دەگرێت.

گیا جوە/giyaciwe: نتـ:[ ڕوو]

1 – [ کباک].[ ئینگـ : Anchusa Tinctoria]

2 – گۆزرڤان.[ ئینگـ :  Alkanna Tinctoria ]

3-  [ ئینگـ :  Mercurialis Perennis]

گیا جیوە/giyacîwe: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی پزیشكی یە بۆ میزپێكردن باشە. گوڵەكەی شین و مەیلەو خۆڵەمێشی یە. Bot : Plumbago Leadwort.

گیا چا/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەك وەك گیاكووڵكنە: گەڵاكەی پانی بچكۆلەیە بۆن خۆشە بأكەی چكۆڵەیە گەڵاكەی ووشك دەكرێتەوە، دەم دەدرێت و تامی خۆشەو بۆ زگ ئێشە باشە.

گیا چاوانە/giya: نتـ:[ ڕوو] بنجڵێ.[ Bot : Capsella Bursa].

گیا چاوئێشە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە لە قەراغ رێگاوبان دەأوێت گوڵەكەی سپی و مەیلەو شینە بۆچاو ئێشە بەكاردەهێندرێت.

گیا چن/giya çin: نفا:[ گیا+ چن ( چنین)]

گیا چنین/giya çinîn: کتپ:[ گیا+ چنین]  

گیا چنارە/giya çinare: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە بە كوڵاوی دەكرێتە چرك بۆ برینان زۆر باشە، تەنـها بۆ برینی ماڵات بەماردەهێندرێت.

گیا چینی/giya çînî: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكە لە چین و ژاپۆن دەأوێت أیشاڵی قایمی لێ دەردەهێندرێت بۆ دروست كردنی بەرە: Ramie. گیایەكە لە كۆمەڵەی زەمەق و ماددەی سأكەری لێ دەردەهێندرێت.

گیا خاچ/giya: نتـ: گیایەكە بۆنی لە بۆنی سیر دەچێت.

گیا خاو/giyaxaw: نتـ: گیایەكی كوێستانی یە، هەروەك گیابەندە بەڵام ڕەنگی گوڵەكەی لە ئابی و سپی تێكەڵاوە، لە بەیبوون و یاسەمەن دەچێت، بۆنێكی زۆر خۆشی هەیە.

گیا خۆڕوو/giyaxûr: نتـ: گیای خۆڕسک.  

گیا خوور/giyaxûr::

گیا خوێ/giyaxwê: نتـ:[ ڕوو] باكك: ئەسپوون.

گیا داسی/giyadasî: نتـ: چەودەر، جۆرە گەنمێكە وێسكی لێ دروست دەكرێت.

گیا دانە/giyadane: نتـ: گیندەڵ : ڕووەكێكی گیای یە گوڵێكی بنەوشەوی دەگرێت، دەروێندرێت و دەكرێت بەئالیك.

گیا دانک/giyadanik: نتـ: وێنجە، سێپەرە، دانوك، شەوەر : ڕووەكێكە بۆلەوەر باشە..[ ئینگـ :Herbarium ]

گیا داودی/giyadawdî: نتـ:[ ڕوو] چڕدووگ. : Bot : Hyssopus Officinalis..

گیا دەرمانە/giyadermane: نتـ: گیابرین.

گیا دەرزیلە/giyaderzîle: نتـ: چەڵی: گیایەكە لە تیرەی كەماولۆ.

گیا دەزگ/giyadezig: نتـ:[ ڕوو] گیواوە مرۆچە.[ Bot : Linaria Vulgaris -L].

گیا دەمارەكۆڵ/giya: نتـ:[ ڕوو] مراوكە.[ Bot : Heliotropium Europaeum].

گیای ددان/giyay didan: نتـ:[ ڕوو] گیای خۆڵەمێش : گیایەكی دەشتەكی پزیشكی یە، گوڵەكەی أەنگی خۆڵەمێشی هەیە.

گیا دڕكە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیازبرە، گیایەكە لە كۆمەڵەی دەغڵودان بۆ لەوەر باشە، بەرەكەی دأكاوی یە.

گیا دڵ ژان/ giya: نتـ:[ ڕوو] خاوێن. Bot : Alopecurus agrestis. Fam . Gramineae. .

گیا دۆخوا/giya doxiwa: نتـ:[ ڕوو][ گیا+ دۆخوا] پس _ پسڵی : تەماشای ( پسلی) بکەن.[Bot : Marrubium Vulgare].

گیا دووپشكە/ giya: نتـ:[ ڕوو]

1 – قاپەكەوەڵە، تاڵە مارانە، تاڵوو : جۆرە گیایەكی تاڵی ژەهرەسەری چڵەكانی تۆوی پێوەیە، وەك كڵكی دووپشك گرێ گرێ یە و هەڵگەڕاوەی و سەوزە، لە نزیك ئاو لە ماو بەردەڵانیدا بەزۆری سەوز دەبێت. دژی پێوەدانی دووپشك بەكاردەهێندرێت.

2 – چڵە گیایەكە وەچڵە گەنمی دەچێت. بەڵان گەڵای لەوی باریكترە وكورتترە. لەسەرەوە گوڵی وەكو گەنمی دەردەكات، بەڵام گوڵەكە بەقەد گرێیەكی قامكی درێژە و بەتەڕی نەرمە و بەووشكی دەبێتە دڕوو.

گیا دینار/giya dînar: نتـ:[ ڕوو] گیازێر: گیایەكە گوڵەكەی لەسەرتادا سەوزە و ئیمجا زەرد دەبێت، دەكرێتە بیرەوەو بۆ ئەوەی تامی خۆەش بێت.

گیا رەڤینك/giya : نتـ:[ ڕوو][ باكك: Bot : Clematis:

گیا ڕەكێشە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە لە باغان شین دەبێت، گەڵاكەی وەكو گەڵای گوڵە پێغەمبەریە، كورتترە، لەبرینی دەنێن و هەوای برینەكە دەكێشێت.

گیا ڕەش/giya: ن:[ ڕوو][ باد] گیایەکە ناخورێت. 

گیا کزیک/giya: ن:[ ڕوو] جۆرە گیایەکە.{ گیو، ل، 828}  

گیا ڕەنگ/giya: ن: [ ڕەنگ] [ ئینگـ : grass colour]

گیا رفكە/giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: چێرفك.

گیا ریشالۆک/giya: نتـ:[ ڕوو] باكك.[  Bot : Phleum Pratense]. 

گیا زاخە/giyazaxe: نتـ:[ ڕوو] كەرخنكێنە.

گیا زار/giyazar: نتـ:[ ڕوو] هەرشوێنێك بە گیا بێت. شین بێت.

گیا زاڤا/giyazava: نتـ:[ ڕوو]خاڵە ڕەشە: گیایەكە لە ئەشكەوتەكان لە ژێر سێبەراندا شین دەبێت.

گیا زام/giyazam: نتـ:[ ڕوو] گوڵ بەیان. Bot : Humuls Lupulus.

گیای زەرتک/giya zertik: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە بستێك بڵند دەبێت و گوڵی زەردە. گوڵەكەی ووشك دەكرێتەوە دەكرێتە سەر برینان.

گیا زەرد/giyazerd: نتـ:[ ڕوو][ گیا+ زەرد] گیایەكە گوڵەكەی بە شێوەی هێشویەكی بۆنخۆشە سپی مەیلەو زەردە ، ڕەنگی لێ دەگیرێت.

گیا زەروو/giyazerû: نتـ:[ ڕوو]

گیا زەریلە/giyazerîle: نتـ:[ ڕوو] باكك: Bot : Phalaris Canriensis

گیا زەڵكاوی/giya zelikawî: نتـ:[ ڕوو] گیای زەڵكاوی: گیایەكە لە كۆمەڵەی دەغلودان دایە.

گیا زەڵمە/ giya zeľime: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە باقەی پێ دەبەستن. گیایەكی سپی سووە.

گیا زەنگوڵە/giya zenguľe: نتـ:[ ڕوو]

گیا زبرەد/giyazibred: نتـ:[ ڕوو] گیادڕكە: گیایەكە لە كۆمەڵەی دەغڵودان بۆ لەوەر باشە، بەرەكەی دأكاوی یە.

گیا زوورە/giyazûre: نتـ:[ ڕوو]

گیا زێر/giya: نتـ:[ ڕوو] گیادینار: گیایەكە گوڵەكەی لەسەرتادا سەوزە و ئیمجا زەرد دەبێت، دەكرێتە بیرەوەو بۆ ئەوەی تامی خۆەش بێت.

گیا زیو/giyazîw: نتـ:[ ڕوو] پێی شێر : ڕووەكێكی تەنەم درێژە، تووكنە، لەمێرگ دەأوێت، گەڵاكەی بۆ مەبەستی پزیشكی بەكاردێت: Bot : Alchemilla vulgaris.

گیا ژار/giyajar: نتـ:[ ڕوو] هلای هەل. Bot : Aconitum anthara. Fam : Ranunculaceae..

گیا ژانە/giyajane: نتـ:[ ڕوو] دارۆچكەیەكە لە 80سم – 2 م بڵند دەبێت لە ناوچەی ئیلام و شاە ئابادو پاوە و جوانأۆ شین دەبێت : Bot : Ephedra intermedia schr..

گیا ژانوبا/giyajanuba: نتـ:[ ڕوو] Bot : Nepeta Menthoids – Bosis(lavandula Vera)::

گیا ژەهرین/giyajehitîn: نتـ:[ ڕوو] باكك: 1- Bot : Conium Maculatum. . 2- Bot : Cicuta Virosa.

گیا ژەنگ/giyajeng: نتـ:[ ڕوو] كاخ.

گیا ژیژک/giyajîjik: نتـ:[ ڕوو] گیاژیشك، دەوەنێكی دەشتەكی یە دأكی زۆرە.

گیا سابوون/giyasabûn: نتـ:[ ڕوو] كەفكەفۆك.

گیا ساز/giyasaz: نفا:[ ڕوو][ گیا+ ساز( سازان)] پزیشکی گیایی، بازرگانی گیایی، دەرمانسازی گیایی، گیازان: ئەو کەسەی کە دەرمان لە گیا دروست دەکات. پژیشکێ ب گیایی چارە دکت کومکەر یان چاندیارێ گیایان.[ ئینگـ : ‌Herbalist ، Herb doctor]

گیا ساڵمە giya: نتـ:[ ڕوو][ ڕۆژك، بانە] گیا سنجابی، گەڵای پڕنە، گوڵی سوورە و بنەكەی وەكو پەنجەیە.

گیا سەرد/giyaserd: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی كوڵكنە بۆنی وەك بۆمی برنجە، گوڵێكی بچكۆلە دەگرێت.

گیا سەفرا/giyasefira: نتـ:[ ڕوو] چڵە گیایەكە بستێك بڵند دەبێت، گوڵی زەردو ووردە بۆنحۆشە، لەگەڵ شیرینی و دۆشاو دەخورێت بۆ زگ زۆرباشە دەچوێنێت.

گیا سەگ/giyaseg: نتـ:[ ڕوو] قەتینە: گیایەكە لە قەراغی ڕێگاو باندا دەأوێت، لاسكەكەی موی سپی پێوەیە، گوڵەكەی سپی مەیلەوبۆرە، بۆنێكی تیژی هەیە، تامێكی تاڵ و تفت و توونی هەیە، گوڵەكەی بە شێوەی هێشوەكی شینە.

گیا سەوزبوون/giyasewizbûn: كتن:[ گیا+ سەوز+ بوون] گیاشین بوون: گەشانەوەی سەوزی گیا.

گیا سپڵ/giya: نتـ:[ ڕوو]  ڕاڕوو: قەیتەران: بۆ گورچیلە باشە.

گیا سک/giyasik: نتـ:[ ڕوو] ئاڵئاڵ، لاوەنتە، لالە، بەرزلنگ، چاران چەقیلە _ چاڵی چەقیلە، گوڵە غەزێم.

گیا سنجابی/giyasincanbî: نتـ:[ ڕوو] گیای ساڵمە.

گیا سۆدە/giyasode: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گوڵی سەوزە، سۆدەی لێ دەردەهێندرێت: Bot : African Salsola.

گیا سوورک/giyasûrik: نتـ:[ ڕوو]باكك: Bot : Malva Sylvestris

گیا سوێسكە/giyaswêsike: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە لە كۆمەڵەی زەمق گوڵەكەی لە زەنگوڵە دەچێت، تفت و ڕەوان كەرە.

گیا سی/giyasî: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گوڵی هەمە جۆری هەیە، أەگەكەی أیشاڵاوییە، گەڵاكەی لە شێوەی تیغدا تووكنە،

گیا سیر/giyasîr: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گەڵاكەی بۆنی سیری لێ دێت، گوڵەی سپی یە، تۆوەكەی ووردە.

گیا شاژن/giya: نتـ:[ ڕوو] گیای شاژن: گیایەكی تەمەن درێژی هەمیشە سەوزە، لقەكانی قیتن، گەڵاكانی بۆنخۆشە، گوڵەكانی بەشێوەی هێشوویەكی بچووكی زەردن، دەكرێتە خواردنەوەو دەرمانی لێ دەردەهێندرێت بۆنەخۆشی مێشك، ئاوبەند، كرمفڕێدان، باداری باشە.

گیا شەرمین/giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: Bot : Mimosa Pudica

گیا شڵەوگێڵە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە بنجی ووردە، بەزەویدا پان دەبێتەوە، لەكاتی درووندا بەر داس نایەت.

گیا شووشە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكی پزیشكی یە، شووشەی پێ پاك دەكرێتەوە.

گیا شیر/giya: نتـ:[ ڕوو] دەوەنێكە گوڵەكەی سوورە، شیراوێكی لینجی سووتێنەری لێ دەرەدهێندرێت، بۆ دروست كردنی دەرمان بەكاردێت.

گیا نه‌عنه‌عه‌/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایه‌کی په‌لکپانی بۆنخۆشه‌؛ له‌ به‌هارانا شین ده‌بێ و ده‌یشخورا.

گیا فریشتە/giya: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكە لە دروست كردنی مەی ئەڵكهولیدا بەكاردێت و بۆنخۆشە، لە قەراغ ڕووباروگۆمەكاندا دەأوێت، گەڵاكەی گەورە ودداندارە و گوڵەكەی سپی مەیلەو زەردە، بۆنی هەنگوینی لێ دێت، قەدەكەی شینە یان سوورە.

گیا قاز/giyaqaz: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكی یە قەدو گەڵاكەی تووكنە بۆ مەبەستی پزیشكی بەكاردەهێندرێت.

گیا قەپووشک/ giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: Bot : Vinca Rosea.

گیا قەلە/giyaqele: نتـ:[ ڕوو] چاوباز: گیایەكی دەشتەكی یە قەدو گەڵاكەی تووكنە، گوڵەكەی زەردە، بۆ مەبەستی پزیشكی بەكاردەهێندرێت.

گیا قەیتان/giyaqeyitan: نتـ:[ ڕوو] [ Bot : Cassia – Fistulal].

گیا قەیتەران/giyaqeyiteran: نتـ:[ ڕوو] بۆنخۆشی گورچیلە: گەڵاكەی ووشک دەكرێت، دەم دەدرێت وەك چا دەخوڕێتەوە.

گیا قۆر/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە لە زەڵكاو دەڕوێت و گوڵی سپی ، پەمبە دەگرێت.

گیا كەرەكێوی/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گەڵامەی باریك و درێژە ، هێڵی زەرد زەردی تێدایە لە پێستی كەرە كێوی دەچێت.

گیا كەڵە/giya: نتـ:[ ڕوو] گورگە، هالوک : ڕووەكێكی مشەخۆرە مادەی كلۆرۆفیلی نیە، لە سەر ڕووەكی تر دەژێت، قەدەكەی وەك دەزوولەیەكی سوور، زەرد وایە، دەئاڵێتە قەدی ڕووەكی ترەوە وەكو لوكە ، خواردەمەنی لێ هەڵ دەمژێت و زیانی پێ دەگەیەنێت.{ هیچ نایەڵم گیاكەڵەتینو زۆری بۆبێنێ||بەرهەمی خۆم و خێزان لە ڕەگ و ڕیشە بێنی}{ ن . ئاری}.

گیا كەنەر giya: نتـ:[ ڕوو] گووش، شادانە: ڕووەكێكە گوشی لێدەردەهێندرێت بۆدروست كردنی پەت و گوێنی و كومبار.

گیا كەو/giya: نتـ:[ ڕوو] تاڵژگیی. گیایەكی ئاڵفی یە یەكساڵی یە، 60 سم بڵند دەبێتەوە، گوڵێكی زەرد دەگرێت دەرمانی دەژە زەردی لێدەردەهێندرێت. Bot : Chicoree Sauvage..

گیا كەوچک/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گوڵەكەی بەشێوەی هێشوەی سوورە.

گیا كەوڵە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی باریك و نەرمە لە پێش هەموو گیایاندا شین دەبێت و لە پێش هەمووگیایەكیش زەرد دەبێت.

گیا كتک/ giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: Bot : Valeriana Officinalis.

گیای كەندر/ giya: نتـ:[ ڕوو] كندر، كەندر.

گیا كوتكە/ giya: نتـ:[ ڕوو] ئەویش ماڵات باشی دەخوارد.

گیا كۆكە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە گەڵاكەی وەك أەگ وایە، گوڵەكەی زەردە، بۆ مەبەستی پزیشكی بەكاردێت، قەدی نیە، گەڵاكانی یەكسەر لەزەوی یەوە دەردەچن، بەقەد لەپی دەست بڵند دەبێت.

گیا كوژە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیواوكوش Bot : Orobanche -spp.:

گیا كووڵكنە giya: نتـ:[ ڕوو] گیاچا، بۆ زگ ئێشە باشە.

گیا كێچ/ giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: گیایەكی كێوی دەشتەكی یە گوڵی زەرد دەگرێت، مادەیەكی لینج لەگەڵا و گوڵ و تۆوەكەی دەردەهێندرێت بۆ مەبەستی پزیشكی. Pullicaria یان Bot : Anthemis Nobilis

گیا كیسەڵ/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی پزیشكی یە گوڵێكی بچووكی بۆنخۆشی هەیە ، گەڵێك جۆرە هەیە.

گیا كیش/ giya: نتـ:[ ڕوو] كباك: ڕەكێشە.

گیا گامێشە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی لەوەرە.

گیا گەڕی/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكە بۆ چاسەركردنی نەخۆشی گەری بەكاردەهێندرێت: Bot : Scabiosa.

گیا گەزک/ giya: نتـ:[ ڕوو] گەزگەزك.

گیا گەزۆک/ giya: نتـ:[ ڕوو] دورزیلە.

گیا گەسک/giya: نتـ:[ ڕوو] دەوەنێكی كورتە هەمیشە سەوزە، گەڵاكەی دەرزیلەیی یە، گوڵەكەی سپی یان پەمبەی یان زەردە لە شێوەی زەنگوڵە. ئەوه‌ گیایەکه‌ لە ناوچە شاخاوییەكان شین دەبێ؛ گیایه‌کی به‌رز و باریکه‌ و شوانه‌کان ده‌یانهۆنانده‌وه‌ و ده‌یانکرده‌ گه‌سک. نێركەكەی زۆر ڕەقە. [ ئینگـ : Bot : Colana].

گیا گەنمە/ giya: نتـ:[ ڕوو] ئەو گیایە بە ساوایی، مەڕ و ماڵات باشی دەخوارد. شێوه‌که‌ی له‌ شێوه‌ی گه‌نمه‌ به‌ڵام دنکی نییه‌ و گیایه‌کی زۆر خۆراکه‌ بۆ ماڵات.

گیا گرمۆک/ giya: نتـ:[ ڕوو]  Bot : Psilotum nudum.

گیا گروێس/giya: نتـ:[ ڕوو] گیاتەناف، بەرگوواڵە.گیایەكە لەسەردەمی سۆمە ریەكانەوە ناسراوە بە(گواڵا) : Bot : Corchorus capsularis.

گیا گرێ/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكی یە قەدەكەی لقی زۆری لێ دەبێتەوە، لقەكانی ڕاكشاون گوڵی سپی یان پەمبەی دەگرێت.: Bot : Ermistrong.

گیا گرێچک/ giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: Bot: Polygonom Aviculare.

گیا گزگانە/giya: نتـ:[ ڕوو] تەپۆڵە گیواو: Bot : Genista Tinctoria.

گیا گۆ/giya: نتـ:[ ڕوو] گیامەمك: گیایەكی دەشتەكی یە گوڵەكەی زەردە.

گیا گوارۆکه/giya: نتـ:[ ڕوو] له‌ وه‌رزی به‌هارانا شین ده‌بێت، به‌ره‌کی ده‌گری وه‌کوو گوارۆکه‌ وایه‌. هه‌ر بۆیه‌ پێگۆترایه‌ گیاگوارۆکه‌. ناخورێت.

گیا گورچیلە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكی پزیشكی یە گەڵاكەیئەستوورە، لە گورچیلە دەچێت، گوڵەكەی جوانی بۆنخۆشە.

گیا گورگ/ giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: Bot : Orobanche.

گیا گوڵەنگ/giya: نتـ:[ ڕوو] ترچك، : Bot : Asparagus Plumosus.

گیا گێزەر/ giya: نتـ:[ ڕوو] پنجە گیایەكە وەجوێ دەچێ لە جێگای نمدار و بنبەردان شین دەبێت.

گیا گێسک/ giya: نتـ:[ ڕوو] Bot : Genista Scoparia

گیا لەكە/giya: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكی مشەخۆرە لە كۆمەڵەی گورگە. :Bot Dodder

گیا لم/giya: نتـ:[ ڕوو] ڕووەكێكە لە كۆمەڵەی دەغلودان، لەزەوی لمدا دەچێندرێت بۆ ئەوەی جێگیری بكات.

گیا لیمۆ/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكی یە لە كۆمەڵەی دەغلودانە و بۆنەكەی لە بۆنی لیمۆ دەچێت ، وەكو چایی بەكاردەهێندرێت.

گیا مارانه‌/giyamarane: ن:[ ڕوو][ گیا+ مارانە] ئه‌سپارس _ ئه‌سپارگه‌س، مارچێوه‌، هیلیۆن: نیمچه‌ ده‌وه‌نێکه‌، گوڵه‌که‌ی به‌شێوه‌ی هێشویه‌کی سپی پچووکی بۆنخۆشه‌. [ لا : Asparges] 

گیا ماسی/giya: نتـ:[ ڕوو] نیلوپەری ئاوی سپی.

گیا ماسیڕە/giya: نتـ:[ ڕوو] ئەو گیایە زۆر باشه‌ بۆ مەڕوماڵات.

گیا مامزه/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەکە گوڵەكەی ووردی پەمبە دەگرێت و بۆنی زۆرخۆشە. لەسەر ڕەگی خۆی دەژێتەوە، لەناو دەغڵی گەنمدا شین دەبێت.

گیا مانگا/giya: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی دەشتەكیە گوڵەكەی گەورەیە شین یان بەنەوشەویی یە بۆ لەوەر باشە.Bot : Lunaria.

گیا مایەسیر/giya: نتـ:[ ڕوو] رەزڵە گاوانە : جۆرە گیایەكە أەگەكەی ووشك دەكرێتەوە دەهڕادرێت، بۆمایەسیری باشە، لەچیاكانی پاوە دەأوێت: Bot : Juniperus Sabina.

گیا مەترەق/giya: نتـ:[ ڕوو] كەڕەپوو: Bot : Typho Angustifolia(Latifolia).

گیا مەڵـهەم/ giya: ن:[ ڕوو] زەنگوڵە بچك. Bot : scrophulariacf – Striata Boiss. Fam. Scrophulariaceae.

گیا مەنگە/giya: نتـ:[ ڕوو] گیاخمار، زەنگەگوڵ:

گیا مسک/ giya: نتـ:[ ڕوو] ئالئال، لاوەنتە، لالە، بەرزلینگ، چاران چەقیلە، گولەغەزێم: گیایەكی بۆن خۆشە، كوێستانی یەتەمەن درێژەلە گوڵە شڵێر دەچێت، هەمیشە شینە، هەندێك جار دەبێت بەدەوەن، گەڵاكەی مەیلەو سپی یە، گوڵەكانی مەیلەو شین وبنەوشەیی بچووكن، كەڵكی ئابووری گرنگی هەیە، چونكە بەكولاندنی گوڵ وگەڵاكانی شەلەیەكی بۆن خۆش دەستگیر دەبێت، عەتری لێ دروست دەكرێت، هەروەهالە بواری پزیشكی دا، مادەیەكی وریاكەرەوە و بەهێزكەرە،

گیا مشک/giya: نتـ:[ ڕوو] ئەم درەختە تا 2،5بڵند دەبێت وەلە كوردستان هەر لەمەریوانەوە تاوەكوسیروان شین دەبێت.Bot : Daphne Mezereum:

گیا مێخەكە/giya: نتـ: گیایەكی پزیشكی یە لەكۆمەڵەی مێخەك بۆچارەسەركردنی مێخەكە پەنجە بەكاردەهێندرێت.

گیا مێرگ/giya: نتـ:[ ڕوو] باكك: گیڕایشالۆك. Bot : Phleum Pratense.

گیا مێرگ/giya: نتـ:[ ڕوو] رۆژك: ماس ماڵ.لە پەرتووكەكانی ئین سینا و رازی بۆ دژە أۆماتیسم بەكارهێندراوە: Bot : Ranunculus Arvensis.

گیا مێرگە/giya mêrge: نتـ:[ ڕوو] گیواوە ساڵمە، گۆڕاڵە مێرگە. ئەم گیایە لەسەردەمی ئاشووریەكانەوە وەk داروو بەكارهێندراوە، بەناوی مێردۆk. بەهۆی دەوڵەمەندی لەشەكرەكانی مۆنۆساكارید، دی ساكارید، پلی ساكاریدو جۆرەكانی پڕۆتین و خوێ كانزایەكان و ڤیتامین[ Bot : Orchis – Latifolia].

گیا مێش/giya mêş: نتـ:[ ڕوو]  گیایەكە لە كۆمەڵەی مێخەك گوڵەكەی سوورە[ Bot : Chryasanthemum].

گیا مێشخۆر/giya mêşxor: نتـ:[ ڕوو] [ لا : insectivore plant].

گیا میزەڵانە/giya mîzeľane: نتـ:[ ڕوو] گیایەكی ئاوییە، ڕووەکێکی گۆشتخۆر : carnivorous ـە، توورەکەی پێوەیە، قەدو گەڵاكەی سەرئاو دەكەوێت بۆ گرتنی مێش و مەگەز، لە زەلکاوەکان دەڕوێت. [ ئینگـ : Bladderwort][ لا : Utricularia][ : Atricolaria].

گیا ناووک/giya nawuk: نتـ: گیایەكی دەشتەكی یە گەلێک جۆری هەیە، بەشێوەی هێشوەكی شینە.

گیا ناووكە/giya nawuke: نتـ:[ ڕوو][ رۆژک، مكـ] پنجە گیایەكە بەزەویدا پان دەبێتەوە.

 

 

گیا نێری/giya nêrî: نتـ:[ ڕوو] باڵ: جۆرە گیایەكە.

گیا و گۆتەڵ/giya û goteľ: نتـ:[ ڕوو] گیاو گۆڵ، گژوگیا.

گیا و گۆڵ/giya û goľ: نتـ:[ ڕوو] گیاوگۆتەڵ.

گیای بەسەلک/giyay beselik: نتـ:[ ڕوو] بەبن.

گیای بێ نێرەک/giyay bê nêrek: نتـ:[ ڕوو][ ئینگـ: Anandrous]

گیای خۆرسک/giyay xorsik: نتـ:[ ڕوو] گیای خۆڕوو، گیای كێوی.

گیای ڕووەكی/giyay řuwekî: نتـ:[ ڕوو]

گیای زەوی/giyay zewî: ن:[ ڕوو] ڕووەکی خاکی.[ ئینگـ : geophyte]

گیای لک و پنج تێكەڵاوی بڵاو/giyay lik û binc têkeľawî biľaw: نتـ:[ ڕوو] پۆپنە.

گیای ووشک/giyay wuşik: نتـ:[ ڕوو] پووش _ پیش( کباک)، بوار.[ ئینگـ: dry grass] 

گیایی ¹ /giyayî: نچ:[ ڕوو] ڕووەکی.[ ئینگـ: Vegetative]

گیایی ² /giyayî: ن: کتێبا گیایان.[ ئینگـ: herbal][ ئینگـ: herbaccous]

گیایی ³ /giyayî: ئان:[ ڕەنگ] کەسک.[ ئینگـ: grassy]{ سەلاحەدین، ل، 364}

بێ گیا/bêgiya: ئان:[ ڕوو][ بێ+ گیا][ ئینگـ: grassless]

تێرگیا/têr giya: ئان:[ ڕوو][ تێر+ گیا][ ئینگـ: herby]

گژ و گیا/gij û giya: نتـ:[ ڕوو][ گژ+ و+ گیا][ ئینگـ: Herb]

 

.

	لاس		لاله‌		لاوه‌نته‌		لاولاو
	لەیلووپەڕ	لەپکە	له‌تكه	له‌تکه‌نۆک		له‌په	لەهەن
لەوەڕ	لق	لق و پۆ	لقی شکاو			لک
لۆ			لۆكە	لۆگه‌نه	لووشه
		لوولووپەڕ	لوولەجەگەن	لوولک			لیلوفەر

.

	مارچێوه	مازگ	مازوو	ماکووز		ماڵوێنجە	مانگۆ
مه‌حچه‌چه			مەرخ		مه‌ران	مەرگەماسی	مەرۆژە
مه‌ران	مەرزە	مه‌ندۆک	مەندێ	مەکیک	مەدەگوش	مەیان	مەرزەكەو
متک	مژمژۆکه		مشکی خورنایە		مرۆر	ملوانه‌ گیا
مۆرە	مۆرتک	مۆرد	مۆردە			مۆسک
مەژگڵە	میوەمارانی	موورد	موورگە گیا	موسەنەک
مورتک			موسکات
			مێووژ	مێووژی خراپ	مەرانی عەرەبی		مێشگر
مێشگره‌(مێژگره‌)	مێلاق	مێکووک		میتک	میوەمارە	مییوەمارە

.

نانەشێخانە	نانی حاجی له‌کله‌ک‌	ناڕەوەن
نه‌عناکێویله	نەعنای كێوی	نەیجە		نه‌ورۆزه			نەیجوول
نەرمیلی	نێرتكی زەڵ	نخۆشه‌ر			نشادر
نۆکه‌شوانه	نووسه‌نه‌که	نوسەنەكە	نیلوفەر			نیلووفەر
نێرتکی زەڵ	نیسك		نیم		نیلوفەر

.

				وەرەس	وەنوڵە		وەنەشامی
وردكه	وولیره	وشترخۆرکه	وەرکەمەر		وولیرە	ووشكه‌به‌رسیله	وەنەوشە
وێژەنەتاڵە	وێژەن		وێکۆڵ	وێڵوو	وێنجه	وێنجە کێویلە

.

	هاڕڕاوی درشت	هایدرانجیا	هاڵە	هاروو	هاڵەکوکی	هەلچی	هەپلۆک
						هەرزەڵ	هەرزێڵ
هه‌پڵۆك	هەرجن	هەرزن	هە‌رزاڵ	هه‌رزاڵه	هەرزنەکێویلە	هەرمێ	هه‌رووگ
هەرواڵە	هەربێلە	هه‌زبیه‌کێڤیلە	هەزوا	هەزوە	هه‌زبێله	هەژگ ‌	هەژگەل
هەژاڵ			هرەزنەکێویلە
هەسەن بەگی	هه‌ستری	هەڤریسك	هەلالك	هەلالووک	هەڵاش	هەڵاڵە	هەڵاكوو
هه‌ڵه‌كۆک	هه‌ڵز	هه‌ڵووچه	هەڵووژە	هەڵووژەی ڕەش	هه‌ڵوچکه	هەلهەلوک	هه‌میشه‌به‌هار
هەمیشەجوان	هەنار			هەنجیر	هەنجیرەكێویلە	هەنجیری بەنگال
هەنگوور	هەنگوورە	هەنگوورەتاڵە	هەنگۆر
							هەنی
هەورێس	هەيەنبەگی		هه‌رمووش	هه‌رزن	هه‌رزنۆکە	هەرزنەکێویلە	هەنبیر
		هۆزه‌ڵاو			هەرەبەنگ
	هوونە سیاوەش	هورێک
	هێرۆ	هێژیر	هێشوو	هێشووە ترێ	هێشووی چکۆڵه	هێشووە گه‌نمه‌ شامی	هێشووە خورما
						هیلیۆن

.

یارەڵماسی	یارەما	یارمە	یاس	یاس زەردە	یاس کەوە	یاسەمەن	یاسەمەنی ئافریقی
یاسەمەنی باشوری ئافریقا	یاسەمەنی ئافریقی ناوەڕاست	یاسەمەنی ئیسپانی	یاسەمەنی چەرموو	یاسەمەنی چینی	یاسەمەنی دوورگەی مادێریا	یاسەمەنی زەرد	یاسەمەنی زستانە
یاسەمەنی سوور	یاسەمەنی سیرلانکی	یاسەمەنی شەو	یاسەمەنی عەرەبی	یاسەمەنی کاب	یاسەمەنی گولی	یاسەمەنی هیمەلایا	یاسەمەنی هیندی
یاسەمیین	یاسمین	یاقوتی	یاوز	یاوکوژ			یەزان پەرس
یەک خانەکان	یەكساڵە	یەک لەتکەیەکان	یەک لنگە	یەو	یەوە	یەوەتاڵێ	یەوەدێوێ
یەوەڕۆمی	یەوەی	یەوی		یۆ	یۆزخنکێن	یۆنجە	یۆنجه‌کێویله
			یوسر	یوسی

.

.

.

.